Afrika, investeerderswalhalla

‘Afrika is vandaag de nummer één investeringsbestemming’, stelt China Onyemelukwe, een van de managing directors van Goldman Sachs. Het in juni verschenen World Investment Report 2013 vermeldt Afrika als de enige regio waar buitenlandse investeringen stegen in 2012. ‘Het tijdperk van het eenzijdige investeringsverhaal in de grondstoffensector ligt ook achter ons’, voegt Onyemelukwe aan het succesverhaal toe. Het continent ziet nu groeiende investeringen in de voedingsindustrie, de verzekeringen, de gezondheidszorg, de bankensector en de telecommunicatie.

Onyemelukwe was een van de hoofdsprekers van een conferentie op de universiteit van Oxford eind juni over investeringen in de opkomende economieën in Afrika. Naast Goldman Sachs namen ook andere belangrijke spelers zoals de China Development Bank, Dangote Cement, Sinopacific Shipbuilding, de Golden Gate Group, The Whitetaker Group en Development Partners International deel.

Runa Alam, medeoprichtster van investeringsmaatschappij Development Partners International, zet de troeven van Afrika op een rijtje: ‘Afgezien van de rijkdom aan grondstoffen kan Afrika groeicijfers van 5,5 procent per jaar voorleggen, heeft het een bevolking van één miljard mensen en is de groei van de middenklasse vergelijkbaar met die van India.’ De kansen liggen in het feit dat een groot deel van die groeiende bevolking tot nog toe niet naar behoren bediend werd. Sommige van haar klanten zagen opbrengsten van hun investeringen oplopen tot 37 procent in Afrika. ‘Waar elders vind je dat?’ vraagt Alam.

Privésector

Zorgen over capaciteiten zijn overdreven of remedieerbaar, corruptie is een universeel gegeven maar ook vermijdbaar en ook met de politieke instabiliteit gaat het in de meeste Afrikaanse landen volgens de sprekers tegenwoordig beter. Handel tussen de verschillende Afrikaanse landen blijft een uitdaging, maar continentale initiatieven zoals The New Partnership for Africa’s Development hebben volgens Alam al heel wat beterschap gebracht.

Behalve groeiende diversificatie in de sectoren waarin geïnvesteerd wordt, valt ook het stijgend aandeel van de investeringen in Afrika uit de opkomende economieën op. Het World Investment Report 2013 noemt Maleisië, Zuid-Afrika, China en India als de top vier van opkomende investeerders in Afrika. De klassieke westerse partners blijven vandaag qua omvang niettemin veruit de grootste en zijn daarom in de nabije toekomst nog uiterst belangrijk voor Afrika.

Aubrey Hruby van de Whitetaker Group merkt op dat door de druk van de ngo’s in het Westen het vaak moeilijker is voor de westerse partners om even snel contracten te sluiten als de groeilanden. Volgens Pedro Conceição, econoom en directeur strategisch advies van het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties voor Afrika, zou het in de eerste plaats niet mogen uitmaken wie de partners zijn. Het zijn de ontvangende overheden die goede voorwaarden moeten afdwingen voor hun bevolking.

‘En dat doen ze ook’, aldus Conceição. ‘Bovendien is ook de privésector, ongeacht waar die vandaan komt, aan het veranderen. Het wordt belangrijker voor bedrijven om op een bepaalde manier gezien te worden en om duurzame contracten te sluiten. Het is niet zo dat bedrijven helemaal op dezelfde lijn zitten als de publieke opinie, maar ze groeien wel meer naar elkaar toe. Collectieve acties blijven daarom belangrijk.’

Vat vol ideeën

Volgens Conceição wordt aan de westerse Washington Consensus (economisch model van deregulering en liberalisering, or) getornd door opkomende landen en hun alternatieve modellen, zoals een sterkere rol voor de staat (Azië) of innovatieve sociale beschermingsprogramma’s zoals cash transfers (Latijns-Amerika). ‘Afrika moet deze modellen niet kopiëren maar uitzoeken wat werkt.’ Dat is voor Conceição de belangrijkste rol die de opkomende landen vandaag vervullen: ‘Ze zijn een vat vol ideeën, niet enkel een investeringspot.’

Welke rol blijft er intussen nog weggelegd voor ontwikkelingsgeld en -samenwerking? Pedro Conceição: ‘Het spaarniveau in Afrika is zeer laag, lager dan het ooit in Azië was. In deze context is het moeilijk om in Afrika zelf voldoende middelen te vinden voor investeringen, dus is er veel behoefte aan externe middelen. Dat kunnen officiële ontwikkelingsmiddelen zijn (ODA), of leningen van multilaterale organisaties of van de private sector. De toekomst ligt zeker in de privéfinanciering, want de publieke zal nooit volstaan om in de ontwikkelingsnoden te voorzien.’

Hij benadrukt niettemin dat ODA op korte termijn belangrijk zal blijven. ‘Het leeuwendeel van het Afrikaanse economische succesverhaal stoelt vandaag nog op potentie, heel veel is er nog niet. Dit is dus een overgangsperiode.’

Africa on the rise is een reëel verhaal volgens Conceição, en de extreme armoede is aanzienlijk teruggedrongen, maar de groeiende ongelijkheid is zorgwekkend. Om bodemrijkdommen om te zetten in economische groei die armoede bestrijdt, moeten landen volgens Conceição eerst en vooral de opbrengst kunnen innen en een plan hebben om die winst nuttig te gebruiken. Er moet meer en betere infrastructuur komen. Niet enkel wegen en gebouwen, maar ook menselijk kapitaal via gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Tot slot is ook de diversificatie van de economie cruciaal. Terwijl de huidige Millenniumontwik-kelingsdoelen sterk sociaal geïnspireerd zijn, gaan er vandaag in Afrika stemmen op om na 2015 duidelijker de nadruk te leggen op harde economische doelen.