Afrika maakt borst nat voor lange reeks verkiezingen

Als alles volgens plan verloopt, vinden dit jaar in ten minste negentien Afrikaanse landen nationale verkiezingen plaats, zegt de Global Commission on Elections, Democracy and Security (GCEDS).

Landen die een nieuwe president en/of een nieuw parlement kiezen zijn Tsjaad, Madagaskar, Seychellen en Zimbabwe in mei, Kaapverdië, Sao Tomé en Principe en Tunesië in juli, Egypte in september, Liberia, Kameroen en Zambia in oktober, Mauritanië en de Democratische Republiek Congo in november en Gabon in december.

Vier landen hebben dit jaar al verkiezingen achter de rug of bereiden zich voor op een tweede ronde: Nigeria, Benin, Niger en Oeganda.

Ghana en Ivoorkust

Volgens Vidar Helgesen, secretaris-generaal van het International Institute for Democracy and Electoral Assistance (IDEA), is het beeld in Afrika “ongelijk.” (IDEA is een intergouvernementele organisatie met zetel in Stockholm die duurzame democratie ondersteunt.)

Twee West-Afrikaanse buurlanden, Ghana en Ivoorkust, kunnen als voorbeeld dienen. “Aan de ene kant heb je het stabiele democratische proces en de vreedzame machtsoverdracht in Ghana, aan de andere kant de lelijke poging om de verkiezingen te stelen in Ivoorkust, en daartussen heb je in Afrika een hele waaier aan ervaringen.”

Afrika boekt “enige vooruitgang” op weg naar volledige democratie, “maar de vooruitgang kan sneller”, zegt Helgesen. “Ook waar relatief vrije verkiezingen zijn, gaat de democratie niet echt diep.”

Kofi Annan

De GCEDS, dat onder voorzitterschap staat van voormalig VN-secretaris-generaal Kofi Annan, wil alle betrokken partijen ervan overtuigen dat “verkiezingen met integriteit” niet alleen voor de democratie belangrijk zijn, maar ook voor de veiligheid, mensenrechten en ontwikkeling.

“Aan democratie bouwen is een complex proces”, zegt Annan. Verkiezingen zijn slechts een beginpunt, maar als hun integriteit geschonden is, dan is ook de legitimiteit van de democratie geschonden.

De recente gebeurtenissen in Ivoorkust, waar de zittende president zijn nederlaag niet wil toegeven – en elders laten “duidelijker dan ooit zien dat verkiezingen van vitaal belang zijn voor democratisch bestuur maar dat verkiezingen alleen niet volstaan”, zegt de GCEDS. “Al te vaak zien we hoe zittende presidenten de verkiezingen vervalsen, hoe ongeoorloofde financiering en mediacampagnes het electorale proces verstoren, en hoe verliezende kandidaten de resultaten weigeren te aanvaarden.”

De GCED is opgericht door het IDEA en de Kofi Annan Foundation, en bestaat uit twaalf prominente figuren, onder wie de voormalige Mexicaanse president Ernesto Zedillo, de voormalige Finse president Martti Ahtisasari, Nobelprijslaureaat Amartya Sen en de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright.

Tunesië en Egypte

Om naar volledige democratie te evolueren is de politieke wil van de leiders belangrijk, zegt Helgesen, maar de politieke wil van de bevolking is nog belangrijker, zoals werd aangetoond in de opstanden in Noord-Afrika.

“De leiders in de rest van Afrika kregen een duidelijk signaal: als je de wil van het volk niet respecteert en weerspiegelt, dan zal de wil van het volk jou uiteindelijk buitengooien.”

De opvoeding van het electoraat is belangrijk, maar geen voorwaarde voor democratie. Sociale en economische vooruitgang zijn eveneens van cruciaal belang, maar ze zijn voor de mensen niet belangrijker dan democratie.

“Tunesië en Egypte spreken boekdelen: de mensen vroegen daar geen sociale en economische voordelen, ze vroegen de vrijheid en waardigheid die een democratie kan leveren.”