Afrika oefent spierballen in VN

De Afrikaanse landen staan als één man achter hun eis om de nieuwe leden van de Veiligheidsraad ook een vetorecht te geven. Ze antwoorden samen op de vraag uit welk werelddeel de opvolger van VN-baas Kofi Annan moet komen: het is deze keer aan Azië. Beide standpunten druisen in tegen die van de Verenigde Staten, de Europese en de Latijns-Amerikaanse landen bij de VN.

Ook bij de verkiezing van de leden van de Mensenrechtenraad, de opvolger van de ter ziele gegane VN-mensenrechtencommissie, waren alle Afrikaanse violen gestemd. De Afrikaanse groep stelde gedisciplineerd dertien kandidaten voor evenveel zetels voor. Ze werden allemaal met ruime marges het nieuwe mensenrechtenorgaan in gestemd. Voor de Latijns-Amerikaanse, Aziatische en Europese groepen waren er te veel kandidaten voor te weinig plaatsen. Daar werd gevochten om stemmen. Maar in het Afrikaanse kamp zaten geen verliezers.

Wat betreft de uitbreiding van de Veiligheidsraad, het machtigste orgaan bij de VN, vertoont het Afrikaanse kamp een nooit geziene eendracht. De Afrikanen eisen unisono dat de nieuwe leden een vetorecht krijgen om VN-resoluties tegen te houden, net zoals de vijf permanente leden. De permanente vijf (de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, China en Rusland) weigeren dat. De andere kanshebbers (Japan, Duitsland, Brazilië en India, de zogenaamde Groep van Vier) nemen genoegen met permanente zetels zonder vetorecht. Het collectieve Afrikaanse antwoord is: een vetorecht of niets. Dat is meteen ook de reden waarom de hervorming van de V-Raad vast zit. Als de Groep van Vier een stemming zou vragen, zouden de 53 Afrikaanse landen tegen stemmen.

“Het werd tijd dat de Afrikaanse landen het hard spelen. De rijke landen nemen Afrika niet ernstig,” zegt Bill Fletcher van de het TransAfrica Forum, een ngo die de Afrikaanse zaak bepleit in New York. “Deze vertoning van eendracht is misschien een teken dat er een Afrikaanse eenheid zit aan te komen.”

Kwame Akonor, de directeur van het African Development Institute, rekent daar niet op. De Afrikaanse eenheid bij de VN is opmerkelijk, “maar ik zou daar zeker niet uit afleiden dat er een gemeenschappelijk platform bestaat voor een collectieve Afrikaanse diplomatie.”

De Afrikaanse landen moeten eerst hun interne verdeeldheid over Afrikaanse thema’s overwinnen, meent Fletcher, bijvoorbeeld over de humanitaire en politieke crisis in Sudan. De Afrikaanse Unie probeert de burgers in Darfur nu te beschermen tegen de Janjaweed-milities, maar over de politieke aanpak van de crisis verschillen die landen grondig van mening. Hetzelfde kan gezegd worden over de Palestijns-Israëlische crisis en over de kwestie-Irak. Een gezamenlijk Afrikaans standpunt over die hete internationale hangijzers is er niet. (MM/JS)