Afrikaanse watervoorraden bedreigd door vervuiling

Het water dat ik uit de rivier haal, is rood. Maar we hebben niks anders, dus drinken we het, zegt Bilao Tchaa uit een dorp in het noorden van Togo. Hij is 11 jaar oud. Net als miljoenen vrouwen en kinderen uit zijn land loopt hij elke dag kilometers om aan water te raken. Dat water is in vele gevallen vervuild, zegt Séna Alouka, voorzitter van JVE, een milieuorganisatie van jongeren. Togo kan jaarlijks 12 miljard kubieke meter oppervlaktewater gebruiken en nog eens 9 miljard kubieke meter water uit de ondergrond oppompen, maar toch is volgens de overheid amper 40 procent van de bevolking verzekerd van veilig drinkwater. Het probleem beperkt zich niet tot het platteland: Amavi Djogbéma, een huisvrouw uit de hoofdstad Lomé, getuigt hoe ze een groot deel van haar avonden doorbrengt in de rij om haar waterkruiken te vullen.

Verontrustende berichten komen ook uit Mali. Volgens de Malinese minister van Mijnbouw, Energie en Water is de Niger, een van de grootste rivieren in het woestijnachtige land, in gevaar. Het water is vervuild en de schade aan het riviermilieu is op vele plaatsen al onomkeerbaar. De hoofdoorzaak van de vervuiling is het afvalwater dat de hoofdstad Bamako elke dag in de rivier loost.

Experts van de Afrikaanse Unie bevestigen dat vervuiling een grote bedreiging vormt voor de zoetwatervoorraden van het continent. Andere problemen zijn de slechte aanwending van de voorraden en de onevenwichtige verdeling ervan: de Democratische Republiek Congo beschikt over een kwart van het beschikbare zoetwater in Afrika, Mauritanië moet het stellen met 0,001 procent. Volgens Alpha Oumar Konaré, voorzitter van de Afrikaanse Unie, hebben meer dan 450 miljoen Afrikanen geen toegang tot veilig drinkwater. Op de buitengewone top van de AU in het Libische Syrte op 27 februari noemde Konaré het waterprobleem een van de grootste obstakels voor duurzame ontwikkeling in Afrika.

Tijdens de AU-bijeenkomst vestigde het Intergouvernementeel Panel inzake Klimaatverandering (IPCC) de aandacht nog op een nieuw probleem: de kwetsbaarheid van Afrika voor klimaatverandering. Volgens het Panel ziet het er naar uit dat maar liefst 25 Afrikaanse landen tijdens de 20 tot 30 volgende jaren met waterschaarste zullen te kampen krijgen.

De AU wil iets ondernemen tegen al die problemen. De ‘verklaring van Syrte’, die door een veertigtal Afrikaanse staatshoofden en regeringsleiders werd ondertekend, roept op om de overkoepelende Afrikaanse Ministeriële Raad voor Water te ondersteunen bij de opstelling van beheerplannen en een beter beleid inzake de watervoorraden op het continent. De ondertekenende landen verbinden zich er verder toe zelf op regionaal niveau plannen uit te denken voor een betere verdeling van de watervoorraden en een geïntegreerd gebruik ervan. Ten slotte zouden ze ook plaatselijke organisaties voor waterbeheer ondersteunen en waar nodig oprichten.

Het blijft afwachten wat er van die plannen in huis komt, maar volgens de AU is het althans in theorie mogelijk in de waterbehoeften van alle Afrikanen te voorzien. Daarvoor volstaat het dat het aanwezige water eerlijk wordt verdeeld.