Akkoord over nieuwe oefenvliegtuigen na kritiek op vliegendedoodkisten

De aankoop heeft een waarde van ruim 1,8 miljard euro en is jaren uitgesteld
omdat er geruchten circuleerden dat Defensie en bemiddelaars de Britse
Hawks-ZJ100 verkozen boven aanbiedingen van bedrijven uit andere landen als
Frankrijk, Italië en Brazilië, die gelijkaardige oefenvliegtuigen
produceren. Intussen stortte er wel bijna elke maand een van de beruchte
lompe Mig-21’s te pletter en verloren vele jonge piloten het leven.Vorige
maand kaartten rouwende ouders en weduwen van de verongelukte piloten de
zaak aan bij president Abdul Kalam. Zij verzochten hem het ministerie van
Defensie ervan te overtuigen de verouderde ramptoestellen aan de grond te
houden. Defensie moet eerlijk aanvaarden dat er problemen zijn met de
Mig-21’s die dringend moeten worden aangepakt, stelden de familieleden van
de overleden piloten in een petitie die zij overhandigden aan Kalam.

Het was niet al te moeilijk om de steun van de president te krijgen. Kalam,
een voormalig wetenschapper en de vroegere directeur van de prestigieuze
Organisatie voor Defensie-onderzoek en -ontwikkeling, trad ook op als
voorzitter van een commissie die vijf jaar geleden verscheidene maatregelen
suggereerde om de veiligheid van de Indiase luchtmacht te verhogen, en
vooral aandrong op de introductie van moderne oefenvliegtuigen om piloten op
te leiden. Hoewel er de voorbije drie jaar 52 Mig-21’s zijn neergestort,
bleef het ministerie van Defensie intussen beweren dat de Mig een veilig
toestel is. Om dat te bewijzen, vloog minister van Defensie George Fernandes
in juli in hoogsteigen persoon als copiloot mee in een van de Mig’s.
Fernandes is 73, maar schrikt niet terug voor een tochtje in een moderne
Sukhoi-30 straaljager, een nachtje op een duikboot of een bezoekje aan
troepen op de meer dan 7.000 meter hooggelegen Siachengletsjer om hun een
hart onder de riem te steken.

Fernandes’ manoeuvres in een Mig-21 wekten enkel de woede van ouders als
Kavita en Anil Gadgil, die hun zonen hebben verloren. Anil Gadgil, zelf een
voormalig piloot, reageerde schamper dat de minister alleen maar een
pleziertochtje had gemaakt en een politieke stunt had uitgehaald in plaats
van het probleem op te lossen. Kavita, die haar zoon Abhishek verloor
tijdens een oefenvlucht in 2001, moest voor de ontmoeting met president
Kalam over een veiligheidshek klimmen om Fernandes te kunnen spreken en hem
petities te overhandigen die betere veiligheidsnormen eisten ten voordele
van andere jongemannen en hun geliefden.

Russische vertegenwoordigers van de producenten van de Mig-21schrijven de
ongelukken met het toestel toe aan het feit dat India onderdelen heeft
gekocht bij niet-erkende leveranciers in Oost-Europa. Zij beweren dan ook
dat zij niet aansprakelijk zijn voor de namaakonderdelen. In elk geval zijn
de 102 ongevallen met Mig-21’s in vredestijd sinds 1990 een goede zaak voor
British Aerospace, dat nu 24 van zijn moderne oefenvliegtuigen ‘startklaar’
kan verkopen en 24 andere in India mag produceren. De eerste Britse
straaljagers zullen pas drie jaar na de ondertekening van het akkoord worden
geleverd, maar Indiase piloten zullen nu naar Groot-Brittannië worden
gestuurd om te oefenen.

De Hawk ZJ-100 wordt geproduceerd door British Aerospace Enterprise Systems
en de Britse regering heeft met alle macht geprobeerd India te overhalen om
de straaljagers te kopen. Zelfs premier Tony Blair wierp zich op als
verkoper toen hij vorig jaar probeerde een militaire impasse tussen India en
Pakistan te doorbreken. Er was concurrentie van de L159B, een joint venture
tussen Tsjechië en de Verenigde Staten. VS-minister van Buitenlandse Zaken
Colin Powell zou de Indiase regering zelfs in een brief hebben beloofd dat
reserveonderdelen voortaan niet meer zouden worden tegengehouden, zoals
vroeger wel is gebeurd ingevolge militaire sancties tegen het Indiase
onafhankelijke nucleaire programma.

Maar het ministerie van Defensie heeft duidelijk de voorkeur gegeven aan de
Hawk, ook al wordt die geassocieerd met dictators als de voormalige
Indonesische president Suharto, die de toestellen gebruikte om de
bevrijdingsbeweging in Oost-Timor te onderdrukken. Robert Mugabe uit
Zimbabwe zette ze in tijdens zijn oorlog tegen Congo. Het akkoord over de
Hawks was bijna rond in 2001, maar toen gooide een schandaal op Defensie
roet in het eten. Op een website was te zien hoe de voorzitter van de
Samata-partij van minister Fernandes een defensieakkoord belooft in ruil
voor geld. Fernandes trad toen af, maar werd opnieuw aangesteld voor hij was
vrijgesproken van de aanklacht. Sindsdien wordt hij in het parlement
geboycot door de oppositiepartijen. Die vinden het ook bijzonder verdacht
dat Fernandes de Britse Hawk hardnekkig bleef verdedigen, ook al heeft de
minister herhaaldelijk beweerd dat hij recht in zijn schoenen staat.