"Alleen elite leeft goed in Guatemala"

Het rapport van het Institutio Centroamericano de Estudios Fiscales (ICEFI) en het Spaans-Amerikaanse Center for Economic and Social Rights (CESR) probeert een antwoord te vinden op de vraag waarom Guatemala, de grootste economie in Centraal-Amerika, er niet in slaagt de kloof tussen arm en rijk te verkleinen.
De focus op overheidsuitgaven en belastingen is een relatief nieuwe methode om mensenrechten en ontwikkeling te benaderen, zegt Ann Blyberg, directeur van IHRIP, een organisatie die budgetanalyse door mensenrechtengroeperingen ondersteunt.

Ondervoeding

In Guatemala lijdt de helft van de kinderen jongeren dan vijf jaar aan ondervoeding. Een derde van de kinderen maakt de basisschool niet af en jaarlijks sterven 290 op 100.000 vrouwen aan complicaties tijdens de zwangerschap of de bevalling.
 
Het land is er volgens het rapport niet in geslaagd de ongelijkheid in de gezondheidszorg, het onderwijs en de voedselvoorziening, aan te pakken. Die ongelijkheid speelt zich af langs lijnen van geslacht, etniciteit, sociaal-economische status en woonplaats.
 
Na het einde van de burgeroorlog in Guatemala, in 1996, werden land- en belastinghervorming aangewezen als belangrijke ontwikkelingsstappen. Gevestigde belangen hielden deze hervormingen in de afgelopen dertien jaar echter tegen.
CERS en ICEFI beweren dat daar de belangrijkste oorzaak ligt voor het feit dat Guatemala op sommige ontwikkelingsindexen op hetzelfde niveau staat als landen in Afrika ten zuiden van de Sahara.
“Guatemala heeft een van de voordeligste belastingregimes in Latijns-Amerika. De studie schrijft de lage belastingen en beperkte staatsuitgaven toe aan het feit dat de overheid historisch gezien beheerst wordt door de economische elite”, aldus het rapport.
“Daardoor zijn gezondheidszorg, onderwijs en gezonde voeding privileges voor enkelen in plaats van universele rechten”, zegt Ignacio Saiz, directeur van CERS.

Belastingverhoging

De auteurs bevelen extra overheidsuitgaven voor gezondheidszorg aan. Die uitgaven zouden moeten groeien met 0,1 tot 0,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp), om de gezondheidszorg voldoende toegankelijk te maken voor iedereen. Een speciale nadruk zou moeten liggen op verbetering van de verloskunde en het beperken van moedersterfte.
CESR en ICEFI pleiten ook voor het verminderen van discriminatie op het gebied van voedselzekerheid en onderwijs. Het onderwijsbudget zou verhoogd moeten worden van de huidige 2 procent tot 3,9 procent in 2010, en 4,5 procent in 2015. Om de uitgaven te compenseren zou de belastingdruk voor de meest krachtige economische sectoren verhoogd moeten worden met ten minste 0,4 procent van het bbp in 2010 en 1 procent in 2014.