‘Alternatief voor cfk’s doet effect van Kyoto teniet’

‘F is for Forgotten’, heet het intrigerende rapport van het MultiSectoral Initiative on Potent Industrial Greenhouse Gases. De F staat voor gefluoreerde broeikasgassen (cfk’s, hfk’s en hcfk’s). Het effect van de chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s) is maar al te bekend: het chloorelement in cfk’s tast de laag ozon in de stratosfeer aan, die ons beschermt tegen ultraviolet licht van de zon. Daarom werden er in 1987 in Montreal een verdrag opgesteld om ze gradueel te verbieden.

In koelkasten en spuitbussen werden cfk’s vanaf de jaren negentig vervangen door hcfk’s (zachte chloorfluorkoolwaterstoffen) die meestal oplossen voor ze de stratosfeer bereiken. Later schakelde de industrie over op fluorkoolwaterstoffen of hfk’s, die geen chloor bevatten en dus de ozonlaag met rust laten.

Maar hfk’s zijn krachtige broeikasgassen. Tot die familie behoren zowel de chemische broeikasgassen als de natuurlijke gassen in de atmosfeer (waterdamp, methaan, stikstofoxide, ozon, …). De vervangers van cfk’s zijn relatief ‘hete’ broeikasgassen: het meest gevaarlijke type, hfk 134a, is 1.300 keer krachtiger dan (het natuurlijke broeikasgas) koolstofdioxide, zegt Chris Rose van Greenpeace International.

Greenpeace vraagt al jaren dat het Verdrag van Montreal (dat dus de ozonlaag beschermet tegen chloorhoudende gassen) wordt verruimd. De beperkte toepassing ervan ondergraaft immers het Verdrag van Kyoto, dat de
aarde moet beschermen tegen opwarming door broeikasgassen. Het gebruik van hfk’s neemt snel toe. Er zijn nu minstens zes bedrijven in aanbouw, waarvan verschillende in ontwikkelingslanden, voor de aanmaak van hfk’s. Dat zal voor problemen zorgen als het Verdrag van Kyoto (over enkele jaren) wordt toegepast.

Het rapport van de onafhankelijke instelling MultiSectoral Initiative on Potent Industrial Greenhouse Gases bevestigt de vrees van de milieubeweging. Het alternatief is wat betreft opwarmingspotentieel honderd tot tienduizend keer krachtiger dan koolstofdioxide, aldus het rapport. Volgens de onderzoekers zullen de vervanggassen tegen 2050 goed zijn voor 15 procent van de uitstoot van broeikasgassen gemeten in 1990 - het jaar dat het ijkpunt vormt van het Kyoto protocol. Dat betekent dat hfk’s tegen 2050 de resultaten van Kyoto meer dan teniet gedaan zullen hebben.

Intussen zijn er veiliger alternatieven voor cfk’s op de markt die geen klimaatsverandering teweeg brengen. Maar in de VS en ook elders worden die nauwelijks gepromoot uit onwetendheid en om de investeringen in de jonge hfk-industrie niet in het gedrang te brengen.

Het rapport hekelt het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP). De internationale organisatie zou de vervanggassen promoten als een ‘milieuvriendelijk’ alternatief voor cfk’s. Rose van Greenpeace stelt dat UNEP zich laat inpakken door de industriële lobby. Michael Williams, de woordvoerder van UNEP in Genève, wijst die beschuldiging van de hand. UNEP levert technische informatie maar doet geen aanbevelingen over oplossingen, verdedigt Williams zich.

Het rapport stelt dat UNEP moet stoppen met het gebruiken van misleidende termen als ‘ozonvriendelijk’ en ‘ecologisch verantwoord’. Het milieuprogramma van de VN moet ook ophouden met te refereren aan hfk’s als het verkiesbare alternatief. De auteurs willen dat UNEP op zijn websites en literatuur over het onderwerp een gezondheidswaarschuwing zet dat hfk’s sterke broeikasgassen zijn die klimaatverandering veroorzaken.

Aan nationale regeringen beveelt het MultiSectoral Initiative on Potent Industrial Greenhouse Gases aan dat de productie van drijfgassen nauwer gecontroleerd wordt: de bestaande hfk-fabrieken moeten uitgefaseerd worden en de bouw van nieuwe vestigingen moet voorkomen worden. Het systematisch gebruik van de alternatieven voor F-gassen moet gepromoot worden. De experts prijzen het Deense, Oostenrijkse en Duitse beleid en verwerpen het Amerikaanse model.