Amerika spreekt met Europese diplomaten over atoomprogramma Iran

Dat de Amerikaanse regering Korea-specialist Joseph de Trani volgende week naar Peking stuurt, op hetzelfde moment dat ook een hoge Noord-Koreaanse functionaris China bezoekt, doet vermoeden dat Amerika probeert weer enige beweging te krijgen in de vastgelopen onderhandelingen met Noord-Korea.

Maar het is de vraag of de twee initiatieven een signaal zijn voor een toeschietelijker houding van Bush ten opzichte van Pyongyang en Teheran of dat de hernieuwde belangstelling bedoeld is om nerveuze kiezers gerust te stellen. Bush’ Democratische rivaal bij de aankomende presidentsverkiezingen, senator John Kerry, heeft herhaaldelijk gewezen op Bush oorlogszuchtige houding ten opzichte van de twee landen. De president dreigde eerder met militair ingrijpen in Noord-Korea en Iran, als de landen hun atoomprogramma niet stopzetten.

De regering heeft weinig aandacht gevestigd op beide initiatieven en ontkent dat er sprake is van een veranderd standpunt. Het campagneteam van Bush probeert de president neer te zetten als standvastig en verandering van standpunt past niet in die strategie. Tegelijkertijd houdt de president vol dat hij een diplomatieke en ‘multilaterale’ oplossing nastreeft ten aanzien van Noord-Korea en Iran.

De Amerikaanse regering wil morgen met de Europese diplomaten bespreken hoe Iran gehouden kan worden aan de regels van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA). Het Agentschap wil onder meer dat Iran stopt met het verrijken van uranium. Amerika verdenkt Iran ervan in het geheim aan kernwapens te werken, maar Teheran houdt vol dat het atoomprogramma alleen gericht is op het opwekken van energie.

De Amerikaanse regering heeft zich herhaaldelijk sceptisch getoond over voorstellen van Groot-Brittannië, Frankrijk en Duitsland aan Iran. Deze landen willen Iran nucleaire brandstof leveren als het land in ruil daarvoor stopt met de verrijking van uranium. Bush stak echter niet onder stoelen of banken meer te zien in een militaire actie om specifieke nucleaire installaties te vernietigen. Met een soortgelijke actie vernietigden Israëlische bommenwerpers in 1981 de Iraakse kerncentrale Osirak.

Dat Washington nu met de bondgenoten spreekt over een pakket maatregelen dat Iran moet aanmoedigen te stoppen met het atoomprogramma, kan dus beschouwd worden als een nieuwe ontwikkeling. Behalve over het eventueel leveren van nucleaire brandstof aan Iran, wordt volgens ingewijden morgen gesproken over de mogelijkheid de economische betrekkingen met het land te verbeteren. Ook het opheffen van het verbod op de levering van dual-use apparatuur die gebruikt kan worden voor zowel burgerlijke als militaire doeleinden behoort tot de opties.

In grote lijnen komt die aanmoedigingspolitiek overeen met het beleid dat John Kerry voorstaat. Als Iran weigert in te gaan op de voorstellen, dan moeten volgens hem economische en diplomatieke sancties volgen van het type waar ook de regering-Bush voorstander van is.

Noord-Korea zou inmiddels al acht kernbommen hebben ontwikkeld. Washington probeert al twee jaar om China, Zuid-Korea, Japan en Rusland zo ver te krijgen om Noord-Korea te isoleren en druk uit te oefenen op Pyongyang om zijn atoomprogramma te ontmantelen. Dat zou echter moeten gebeuren zonder dat Noord-Korea daar iets voor terugkrijgt. Onder druk van de Aziatische landen en in de hoop Noord-Korea nog voor de verkiezingen weer aan de onderhandelingstafel te krijgen, heeft Amerika dat standpunt enigszins verzacht. Pyongyang kan nu rekenen op een ‘beloning’, als het meewerkt aan een akkoord. (JS)