Amerika tussen India en Pakistan

De topontmoeting is de grootste samenkomst van wereldleiders, georganiseerd door de Amerikaanse president, sinds de oprichting van de Verenigde Naties in 1945. Twee dagen lang (maandag 12 en dinsdag 13 april) zal Obama samen met zijn collega’s, discussiëren over de vraag hoe men nucleair materiaal uit handen van terroristen kan houden. Volgens de president is dit immers de grootste bedreiging voor de Amerikaanse veiligheid.

Opvallende afwezigen op de meeting zijn Iran en Noord-Korea, die niet waren uitgenodigd. Men vreest immers dat Iran werkt aan een clandestien nucleair programma en dat Noord-Korea nucleaire technologie zou overdragen aan Al Qaeda.
Ook de Israëlische premier Benjamin Netanyahu weigerde aan de top deel te nemen, al is er wel een Israëlische delegatie aanwezig. Netanyahu’s beslissing komt er op een moment dat de relaties tussen de Verenigde Staten en Israël wat verzuurd zijn, vooral de illegale nederzettingenbouw speelt hier mee.

Hoewel de officiële bijeenkomst pas start op maandag, vonden op zondag al enkele belangrijke gesprekken plaats. De Indiase premier Manmohan Singh heeft directe politieke contacten met Pakistan geweigerd, waardoor Obama een belangrijke en bemiddelende rol speelt.
Tijdens het vijftig minuten durende gesprek tussen Obama en Singh werden onder meer de vraag voor gerechtigheid na de Mumbai aanval en de Civil Nuclear Liability Bill besproken. India vraagt dat David Headley, de Pakistaanse Amerikaan die het brein achter de terroristische aanval van 26 november 2008 zou zijn, wordt uitgeleverd. Daarnaast zouden de twee ook gesproken hebben over de Amerikaanse hulp aan Pakistan, die volgens India vaak tegen hun belangen in worden gebruikt.
Ook de Civil Nuclear Liability Bill werd besproken, wat een belangrijke stap zou betekenen voor de implementatie van nucleaire civiele overeenkomst tussen India en de VS. Het voorstel bepaalt de aansprakelijkheid van operatoren bij een nucleair ongeluk en kon op veel kritiek van de oppositie rekenen. In bepaalde gevallen zou de operator dan niet aansprakelijk worden gesteld, bijvoorbeeld als een incident zou worden veroorzaakt door een ernstige nationale ramp, gewapend conflict of terrorisme.

Pakistan streeft een soortgelijke deal na, die zou inhouden dat Amerika nucleaire technologie levert aan Pakistan, die enkel voor civiele (niet militaire) doeleinden zou dienen. Het land wil zo proberen om het energieprobleem op te lossen.

De vraag voor dergelijke overeenkomst werd al eerder besproken tijdens het Amerikaans-Pakistaans overleg in maart. Amerika reageerde toen erg voorzichtig. De deal werd niet meteen geweigerd maar Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton benadrukte wel dat dergelijke procedure allesbehalve simpel is. Het zal sowieso, als de deal er komt, een werk van lange adem worden.

Pakistan wil tijdens de ontmoeting ook de banden met China aanhalen en voert daarom gesprekken met de Chinese president Hu Jintao. China is op expliciete uitnodiging van Obama vertegenwoordigd op de top.

Misschien kan dit een nieuwe start betekenen voor de relatie tussen Washington en Beijing, die recent wat bekoeld was door onder meer de Amerikaanse wapenverkoop aan Taiwan en de ontmoeting met de ontmoeting tussen Obama en de dalai lama.