Amerikanen bakken zoete broodjes met India en Pakistan

Bush blijft drie dagen in India, een land dat volgens de beleidsmakers in Washington op lange termijn een strategisch tegenwicht kan vormen voor China. India is ook een economische reus waar veel geld te verdienen valt voor het Amerikaanse bedrijfsleven. Met name defensiebedrijven en spelers uit de kernenergie hopen in India lucratieve contracten binnen te rijven.

In Pakistan zal Bush nog geen 36 uur blijven. Het bezoek aan Pakistan kan zelfs nog worden ingekort, in de veronderstelling dat de president mogelijk een verrassingsbezoek zal afleggen in Afghanistan. Door een excursie naar Afghanistan zou Bush zijn steun aan de Afghaanse regering en de Amerikaanse militairen aan het land flink in de verf kunnen zetten. Zo’n uitstapje leent zich uitstekend voor het maken van foto’s voor gebruik in de media.

De voorganger van Bush in het Witte Huis, Bill Clinton, bracht in maart 2000 een wel heel erg kort bezoekje aan Pakistan. Veiligheidsoverwegingen leidden ertoe dat Clinton slechts vier uur lang op de luchthaven van Islamabad vertoefde. Clinton had weinig zin om de zegen te geven aan president Pervez Musharraf, die in 1999 via een militaire staatsgreep aan de macht was gekomen. De regering van Musharraf kreeg het verwijt dat ze terreurgroeperingen in Kasjmir zou steunen.

De voorbije jaren verbeterden de bilaterale betrekkingen tussen Islamabad en Washington beduidend. Bush wilde Pakistan absoluut betrekken bij zijn wereldwijde oorlog tegen de terreur. Niet dat Washington over de hele lijn tevreden is over de inzet van Pakistan. Het regime van Musharraf speelde het niet klaar om af te rekenen met de strijders van de Taliban en Al-Qaeda in Waziristan, het deel van Pakistan dat aan Afghanistan grenst.

De inspanningen van Pakistan zijn slechts klein bier in vergelijking met de ontwikkelingen in de Amerikaans-Indiase betrekkingen. Onder het presidentschap van Bush trok Washington vooral de kaart van India, een historische stap, zeggen sommige deskundigen. De koerswijziging was overigens al wel ingezet toen Clinton nog aan de macht was in het Witte Huis.

Het Witte Huis - versie Bush - ligt doorgaans niet echt wakker van staatsdiners. Maar in juli 2005 werd de Indiase premier Manmohan Singh wel met veel trammelant in Washington verwelkomd. In de maand voordien had de Indiase minister van Defensie zijn handtekening gezet onder een tien jaar lopend akkoord over de Amerikaans-Indiase militaire betrekkingen. Washington wil zo vlug mogelijk India betrekken bij zijn defensiestrategie. Amerikaanse bedrijven staan ook te popelen om geavanceerde wapens aan New Delhi te slijten.

Tijdens het bezoek van premier Singh werden tal van bilaterale overeenkomsten beklonken. De Amerikanen willen met India samenwerken op het vlak van ruimtevaart, gezondheidszorg en kernenergie. Amerikaanse bedrijven willen zelfs kernreactoren en kernbrandstof aan India leveren, ondanks het feit dat het land geen ondertekenaar is van het Verdrag over de Non-proliferatie van Kernwapens.

De afspraken over kernenergie zijn zeer omstreden. Amerikaanse experts inzake wapenbeheersing en vele Democratische en Republikeinse politici waren verbolgen omdat Bush op dit punt een overeenkomst had afgesloten zonder eerst het thuisfront te raadplegen. Bush verzwakt op deze manier de inspanningen tegen de verspreiding van kernwapens en ondermijnt de Amerikaanse geloofwaardigheid. En dat terwijl Washington over kernenergie in de clinch ligt met regimes in Noord-Korea en Iran.

In het Indiaas-Amerikaanse akkoord rond kernenergie wordt een onderscheid gemaakt tussen militaire activiteiten en kernenergie voor civiele doeleinden. De civiele tak van de Indiase nucleaire industrie zou worden gecontroleerd door het Internationale Agentschap voor Atoomenergie (IAEA). Sommige Indiërs zijn bang dat het akkoord een rem zal zetten op de ontwikkeling van kernwapens.

De Amerikaanse ambassadeur in New Delhi dreigde er in januari mee dat het nucleaire akkoord zou worden afgeschoten als India in de VN-Veiligheidsraad geen steun zou geven aan de Amerikaanse acties tegen de nucleaire activiteiten in Iran. Als we nauwer samenwerken met Washington, worden we minder onafhankelijk in onze buitenlandse politiek, zo is te horen in New Delhi. De regering-Bush is overigens ook gekant tegen de mogelijke bouw van een gaspijpleiding van Iran naar India.

Amerikaanse en Indiase functionarissen probeerden de meningsverschillen weg te werken voor het bezoek van George W. Bush. Maar de meeste deskundigen gaan ervan uit dat het meer tijd zal vergen om de plooien glad te strijken. De Indiërs moeten onderling uitmaken hoeveel kernwapens ze denken nodig te hebben om hun land te kunnen verdedigen.

Pakistan is ontgoocheld omdat het zelf geen nucleair samenwerkingsakkoord met de VS kon afsluiten. De Amerikanen nemen het de Pakistanen erg kwalijk dat hun topwetenschapper A.Q. Khan ongehinderd zijn kennis en technologie naar landen als Noord-Korea en Iran kon exporteren. Khan werd uit zijn officiële functie ontheven, maar Islamabad weigert hem te ondervragen, zoals herhaaldelijk door Washington is gevraagd.

Bush zal de kwestie mogelijk opnieuw aankaarten in Pakistan. Hij zal er wellicht ook op aandringen de jacht op Osama bin Laden en andere topfiguren van Al-Qaeda op te voeren. Musharraf zal bij Bush vermoedelijk pleiten voor een aanvaardbaar compromis in het conflict rond Kasjmir. Pakistaanse moslimfundamentalisten zijn absoluut niet blij met het feit dat Musharraf zich zo volgzaam opstelt ten aanzien van zijn Amerikaanse bondgenoten.

De Amerikaanse regering is op haar beurt ongerust over de opstandige bevolking in Baloetsjistan. Door de problemen in Baloetsjistan moet het Pakistaanse leger almaar meer manschappen en middelen wegtrekken uit Waziristan en het noordwesten om ze te verschuiven naar het woelige zuidwesten. (DB/PD)