Andere tijden op de Boekenbeurs

In november gaat Vlaanderen met tram twee naar de jaarlijkse braderie van bedrukt papier. In de programmatie van de Boekenbeurs vindt men -ondanks het thema Andere Tijden- geen spoor van de culturele diversiteit die Vlaanderen anno 2000 kenmerkt. Enkele bedenkingen van een verwoed lezer.
Nadia Abdelouafi groeide op in Berendrecht en dankt de hemel -of de Belgische staat- voor het bestaan van de bibliobus. Elke week een verse lading boeken, elke zaterdag de hele voormiddag met een boek in bed! Abdelouafi hield er een ernstige liefde voor taal en tekst aan over. Ze stapte de school uit en het theater in. Momenteel werkt ze in Brussel in een buurtgericht project met De Bottelarij en dit najaar trekt ze langs de culturele centra met een programma waarin zij Arabische liefdesteksten brengt. ‘De schrijver die mij de liefde voor de literatuur bijgebracht heeft, is zonder twijfel Guus Kuijer. Grote mensen, daar kan je beter soep van koken! Zo’n titel alleen al is om van te genieten. De bijna brutale zelfverzekerdheid van Kuijers hoofdpersonages, de rebellie, de keuze om je dromen te volgen, dat alles sprak me enorm aan.’

Hoe komt het dat we zo weinig merken van een dergelijke boekenliefde bij jonge allochtonen in België?

‘De migranten uit Marokko van de eerste generatie zijn naar België gekomen om met hun handen te werken. Ze waren ongeschoold en bijna alle vrouwen van die generatie zijn nog altijd analfabeet. In zo’n omgeving zijn er al weinig stimulansen om te studeren, laat staan om een artistieke richting uit te gaan. De ouders hebben in hun land van herkomst de pracht van de Arabische literatuur niet leren kennen, de jongeren die in Vlaanderen geboren zijn leren evenmin genieten van de boeken die hier geschreven worden. Er zijn zogezegd altijd belangrijker zaken te doen dan te lezen: geld verdienen, familie bezoeken, wat dan ook. In Frankrijk heb je een andere situatie. Daar is het pad van de “allochtone literatuur” geëffend door klassieke auteurs als Tahar Ben Jelloun en Amin Maalouf. Daar staan nu jonge auteurs op die weigeren om “de brave bruine” te zijn. Zij formuleren een maatschappelijke én een literaire tegenstem, zoals Paul Smail dat prachtig doet in Leven doodt mij of in Casa, la Casa. Smail is dan ook mijn favoriete schrijver op dit moment. Gelukkig groeit er nu ook in de Vlaamse allochtone gemeenschap stilaan meer aandacht voor het artistieke.’

Is het belangrijk dat er schrijvers van Marokkaanse origine in de Vlaamse literatuur komen?

‘Het belangrijkste voor mij is dat er goede boeken gepubliceerd worden. De etnische achtergrond van de auteur vind ik niet zo relevant. Trouwens, iemand schrijft vanuit een innerlijke behoefte, niet om op te treden als woordvoerder van zijn volk of welke groep dan ook. Het is zelfs een kwalijke reflex om een schrijver met een familienaam als Smail of Benali anders te lezen dan een Verhelst of Lanoye. Op die manier worden schrijvers van allochtone afkomst opgesloten in de exotische verwachtingen van lezers of recensenten. En o wee als ze daaraan weigeren te voldoen. De behoefte om iedereen netjes op zijn plaats te houden bestaat overigens net zo goed bij allochtonen als bij autochtonen. Wie de brug oversteekt en zijn eigen weg gaat, die bedreigt de zekerheden waarmee mensen leven en daar houdt men niet van.’

Welke schrijver zou jij aan leerlingen van allochtone afkomst vooral aanbieden? Smail, omdat ze zich er wellicht mee kunnen identificeren, of Louis Paul Boon, zodat ze makkelijker aansluiting vinden bij de culturele referentiepunten in de samenleving waarin ze opgroeien?

‘Ik wil niet kiezen in hun plaats. Het is belangrijker om jongeren het plezier van het lezen te laten ontdekken dan om ze per se de ene of de andere auteur op te dringen. Dat geldt voor álle jonge mensen vandaag, welke kleur of nationaliteit ze ook hebben. Lezen is out. De opdracht is dus om de deur te openen, zodat ze de onmetelijke wereld van de literatuur binnenstappen en zelf op ontdekking kunnen gaan. Niet mijn literaire of ideologische voorkeur telt, laat staan de etnische achtergrond van de auteurs. Wat telt is de creativiteit en de fantasie die kan ontstaan als je geconfronteerd wordt met literatuur.’

Is de Boekenbeurs een goede opstap voor zo’n kennismaking?

‘Ik vrees ervoor. Ik denk dat de schoolbibliotheek veel belangrijker is als eerste stap naar de literatuur. Eenmaal de liefde voor het boek geboren is, kan de Boekenbeurs wel een plek zijn waar je nieuwe zaken ontdekt. Al hou ik niet zo van de trendgevoeligheid van zo’n beurs. Dat stimuleert de eigen creativiteit niet.’

De 64ste Boekenbeurs voor Vlaanderen vindt plaats in het Bouwcentrum, Jan van Rijswijcklaan 191, 2020 Antwerpen. Van 1 tot en met 12 november 2000, elke dag van 10 tot 18 uur.

Nadia Abdelouafi treedt dit najaar op met de productie Ishq van de groep Weshm. Op 15 november in CC Ter Rivieren te Deurne, 17 november in CC Belgica te Dendermonde, 18 november in CC De Ploter te Dendermonde, 24 november in CC Ter Dilft te Bornem en op 8 december in de Warande te Turnhout.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.