Anderhalf jaar zonder executies

Voor zover kan worden nagegaan zijn er de afgelopen achttien maanden geen executies geweest. Dat zegt een rapport dat dinsdag werd verspreid door de Cubaanse Commissie voor de Mensenrechten en de Nationale Verzoening (CCDHRN), een buiten de wet gestelde organisatie. De mensenrechtenorganisatie ziet echter nog geen reden tot juichen.

Cuba publiceert geen officiële cijfers over zijn gevangenisbevolking, noch over het aantal ter dood veroordeelden of terechtstellingen. Het geeft internationale waarnemers ook geen toegang tot zijn gevangenissen. Maar volgens de CCDHRN kan het aantal terechtstellingen tussen 1959, toen Fidel Castro de macht greep, en eind 2003 oplopen tot vijf- à zesduizend, de meeste voor zogeheten misdaden tegen de staat of andere vergrijpen in de politieke sfeer. Een studie van de Cubaan Armando M. Lago, verbonden aan het onderzoeksinstituut van de Amerikaanse universiteit van Stanford, komt tot het getal 5.621 voor het aantal executies in de genoemde periode.

Maar uit informatie uit betrouwbare bron of direct uit de zwaarst beveiligde gevangenissen kunnen we opmaken dat er op dit ogenblik op Cuba tussen de veertig en de vijftig mensen ter dood of tot de hoogste straf zijn veroordeeld, zegt het rapport nog. Het bevat een niet-complete lijst met de namen van 35 ter dood veroordeelden die op hun executie wachten - sommigen al verscheidene jaren - in de dodencellen die in tien van de zwaarst beveiligde gevangenissen bestaan.

Het uitblijven van terechtstellingen na de executies van april 2003 zou een signaal kunnen zijn dat de overheid is teruggekeerd naar het feitelijke moratorium dat ze sinds het begin van dit decennium in acht neemt. Medio november 2000 had Castro publiekelijk laten weten dat een groep juristen studeerde op alternatieven om de doodstraf af te schaffen. Maar die koers werd abrupt verlaten toen vorig jaar op 10 april drie van de elf kapers van een motorboot werden terechtgesteld, een week na hun arrestatie en nauwelijks één dag nadat hun vonnis was getekend. Op het proces, dat samenviel met zware straffen voor 75 politieke opposanten, werd streng afwijzend gereageerd door de internationale gemeenschap. De dialoog tussen Havana en de Europese Unie werd bevroren.

De Cubaanse overheid zag de doodstraf i als een noodzakelijke maatregel om een golf van scheeps- en vliegtuigkapingen, gepleegd door mensen die naar de VS wilden emigreren, in te dijken. Die kapingen deden zich voor op een ogenblik van grote spanning, toen er in de Verenigde Staten hardnekkige geruchten de ronde deden dat, na de preventieve oorlog tegen Irak die Washington in maart 2003 begon, Cuba aan de beurt zou zijn.

De CCDHRN drukte dinsdag haar bezorgdheid uit over wat ze als een historische neiging van de Cubaanse overheid zag om door te gaan met het uitspreken van doodstraffen, iets waar de executies op een onverwachte manier bij aanknopen. Die tendens wordt bevestigd door het zonneklare feit dat het Wetboek van Strafrecht en andere geldende strafinstrumenten meer dan zestig redenen bevatten om door te gaan de doodstraf op Cuba te voltrekken.

De Cubaanse gevangenen die de doodstraf hebben gekregen worden vastgehouden in mensonwaardige en onhygiënische omstandigheden, krijgen onvoldoende te eten en drinkwater dat over het algemeen verontreinigd is, besluit het rapport. (HJ/ADR)