Angst voor aflopen multivezelakkoord wordt voelbaar

Nurun Nahar is 28, maar ze ziet de toekomst niet meer zitten. Binnen vier maanden verliest ze waarschijnlijk haar baan in het naaiatelier in Dhaka waar ze al veertien jaar werkt. Ze vreest dat de rest van haar leven getekend zal zijn door werkloosheid en armoede. In de Bengalese textielsector kunnen tegen eind dit jaar bijna een miljoen mensen op straat worden gezet, schat Amirul Haque Amin, algemeen secretaris van de Nationale Federatie van Textielarbeiders. Dat is meer dan de helft van de mensen die nu in de sector werken.

Ook Cambodja, een ander straatarm land in de regio, ziet de bui al hangen. Veel plaatselijke textielbedrijfjes zullen het einde van het multivezelakkoord waarschijnlijk niet overleven. De meeste arbeidsters in die fabrieken komen van het platteland, weet Sim Socheata of de Vrouwenagenda voor Verandering, een ngo in de hoofdstad Phnom Penh. We maken ons zorgen over wat er met de werklozen zal gebeuren, zegt Sim. De landbouw kan geen grote aantallen werklozen absorberen. Sommige gezinnen zeggen dat ze ten dode zijn opgeschreven als de vrouwen hun banen in de naaiateliers verliezen. De 24-jarige Chrek Sophea is een van hen. We zijn met negen, zegt ze. Met het geld dat ik verdien kunnen we net rondkomen.

Het multivezelakkoord werd 30 jaar geleden afgesloten. Het schermt de lucratieve textielmarkt in de industrielanden af voor ongeremde import uit ontwikkelingslanden. Dat gebeurt door middel van quota, exportplafonds die voor elk land zijn vastgelegd. Volgens de hulporganisatie Oxfam International kosten die beperkingen alle ontwikkelingslanden samen 40 miljard dollar per jaar. De belofte van de rijke landen om het systeem eind dit jaar te begraven, lijkt dus welkom. Maar arme ontwikkelingslanden als Bangladesh en Cambodja halen voordeel uit het systeem dat de textielsector in India en China in bedwang houdt. Zij genieten een voorkeursbehandeling in Europa en de VS, en konden daardoor ongehinderd een mooi marktaandeel verwerven. Dat concurrentievoordeel valt in één klap weg bij het verdwijnen van het multivezelakkoord.

China wordt waarschijnlijk de grote winnaar. Volgens Neil Kearney, algemeen secretaris van de Internationale Federatie van Arbeiders uit de Textiel-, Kleding- en Leerverwerkende Nijverheid (ITGLWF), zal China binnen vijf jaar 80 procent van de textielmarkt in de VS controleren, en driekwart van de Europese markt. Dat is te danken aan de concurrentiekracht van de Chinese ondernemingen, maar ook aan de massale delocalisatie die waarschijnlijk op gang komt. Veel kleding- en textielproducenten die tot hiertoe voordeel haalden uit de quota’s van landen als Bangladesh en Sri Lanka, zullen hun vestigingen waarschijnlijk verhuizen naar China.

De ITGLFW schatte de totale omzet in de internationale textielsector in 2001 op 342 miljard dollar. Ontwikkelingslanden nemen ongeveer 70 procent van de internationale kledinghandel voor hun rekening en de helft van de wereldwijde textielexport. Net de landen die het zwaarst afhankelijk zijn van de textielsector, lijken de dupe te zullen worden van het verdwijnen van het multivezelakkoord. In Bangladesh is de export van textiel en kleding goed voor vier vijfde van alle exportinkomsten. Cambodja haalt zelfs 90 procent. Pakistan komt aan 72 procent en Sri Lanka aan 42 procent.

Naaiateliers zijn arbeidsintensief, en daardoor dreigen de verwachte bedrijfssluitingen een enorm sociaal slagveld aan te richten. In Bangladesh werken 1,8 miljoen mensen in de textielsector, in Pakistan 1,4 miljoen en in Sri Lanka 250.000. Cambodja telt maar 24.000 textielarbeiders. Het gaat vooral om vrouwen, die het extra moeilijk hebben elders werk te vinden. (PD/MM)