Angst voor drugbendes legt bruisend Rio plat aan vooravondverkiezingen

Het bevel van de drugbendes werd massaal opgevolgd in de wijken Rio, Niteroi
en Sao Gonçalo: er waren gisteren nauwelijks benzinestations, winkels,
banken, scholen en medische centra open. De deelstaatregering van Rio de
Janeiro, die instaat voor de veiligheid in de stad, moest erkennen dat de
commerciële activiteiten in 22 districten tot een halt was gekomen. De angst
voor mogelijke wraakacties hield de stad de hele dag in de greep.

De dreigementen werden ondertekend door het Comando Vermelho (het Rode
Commando) en het PCC (het Eerste Commando van de Hoofdstad), twee sterk
georganiseerde drugbendes. Sinds beide bendes de handen in mekaar sloegen,
zijn ze een belangrijke speler geworden in Brazilië. Hun machtsvertoon was
een reactie op het gevangenisregime waaraan Luiz Fernando da Costa, de
leider van het Rode Commando, sinds kort wordt onderworpen in het
hoofdkwartier van de militaire politie.

Da Costa, bijgenaamd Fernandinho Beira-Mar, werd vorig jaar in Colombia
gearresteerd. Op 11 september leidde de man een opstand in de zwaar
beveiligde gevangenis Bangú I, met als doel vier leiders van het Derde
Commando, een rivaliserende bende, een kopje kleiner te maken. Vier leiders
van de bende ‘Amigos dos Amigos’ kwamen daarbij om. Beira-Mar werd
overgebracht naar een isoleercel in het hoofdkwartier van de militaire
politie, ook omdat het duidelijk was dat Beira-Mar zijn bende bleef
organiseren vanuit zijn cel. Hij kon er beschikken over mobiele telefoons en
andere privileges.

De actie van gisteren was een reactie tegen het feit dat de
deelstaatregering en de politie de georganiseerde bendes aanpakt, meent
Orlando Diniz, voorzitter van de Kamer van Koophandel van Rio de Janeiro.
Diniz rekent voor dat de verlamming van de commerciële activiteit gisteren
een verlies opleverde van 130 miljoen reais (35 miljoen euro). De
zakenleider verklaart verder dat de werkgevers en zakengroepen in Rio klaar
staan om de strijd tegen de misdaad aan te gaan. We mogen het gevoel dat de
misdaad aan de winnende hand is geen uitbreiding laten nemen. De burger mag
niet passief zijn, aldus Diniz.

Het is niet de eerste keer dat misdaadbendes het openbaar leven platleggen.
Na de opstand van 11 september in Bangú I kwamen de ‘Amigos dos Amigos’ al
eens in actie. Ze vuurden met machinegeweren salvo’s op scholen en andere
gebouwen en bevalen de sluiting van alle zaken in 10 districten. De paniek
was groot en de opvolging massaal. Toen werden vooral de favelas of
sloppenwijken getroffen, maar het is de eerste keer dat rijke toeristische
wijken als Ipanema en Leblon gegijzeld worden door de georganiseerde
misdaad.

Gouverneur Benedita da Silva ziet een politieke motivering achter het
geweld. Zondag zijn er presidentsverkiezingen in Brazilië, waarbij de 115
miljoen Brazilianen een nieuw staatshoofd, een vice-president, 27
gouverneurs en een nieuw parlement kiezen. Silva noemt haar tegenkandidaten
niet bij naam, maar ze suggereert dat Solange Amaral (kandidaat van de
partij van president Fernando Henrique Cardoso) en Cesar Maia (burgemeester
van Rio de Janeiro) al te makkelijk toegaven aan de dreigementen van de
misdaadbendes. De gouverneur noemt het vreemd, dat veel openbare scholen
al om zeven uur ‘s ochtends de lessen opschortten, zelfs voor de
dreigementen van de drugbendes circuleerden.

Silva en haar aanhangers verwijzen naar de vooravond van de
gemeenteraadsverkiezingen in 1992, toen de sfeer in de stad ook om te
snijden was. Net als toen werden deze keer de ordediensten ingezet om de
angst bij de bevolking weg te nemen. Er werden 13.000 politiemannen
ontplooid en de autoriteiten garandeerden dat de drugbendes niet
ongestraft wraak zouden kunnen nemen tegen mensen die toch naar de bank of
de school wilden. Dat kon niet verhinderen dat grote delen van de stad
gisteren letterlijk verlamd werden door de angst.