‘Anti-Roma racisme staat niet meer in de wet, maar de mentaliteit blijft’

Begin februari verkondigde Rares Bugleade, de leider van de Nationale Liberale Jongeren partij in Roemenië, dat Roma vrouwen en onverantwoordelijke vrouwen gesteriliseerd moesten worden. In het buurland Hongarije publiceerde een van de grondleggers van de regerende partij, Zsolt Bayer, een artikel waarin hij het merendeel van de Roma niet geschikt acht om in een samenleving te leven. ‘Het zijn beesten en ze gedragen zich zoals beesten.’ Onlangs werd ook bekend dat een groep van twintig Roma kinderen in de buurt van Lyon, Frankrijk, pertinent geweigerd werd in traditionele scholen.

Bugleade heeft meteen zijn ontslag ingediend nadat er ophef ontstond over zijn opmerking. Toch is een incident zoals dit geen uitzonderlijke geval. Het racisme tegenover Roma in Europa is verre van geluwd sinds de Roma genocide tijdens de Tweede Wereldoorlog.

‘De stijl en methode zijn veranderd, maar de ingesteldheid tegenover Roma is hetzelfde gebleven,’ vertelt Jeroen Schokkenbroek tijdens een conferentie in het Mechelse Kazerne Dossin over het lot van Roma in Europa. Schokkenbroek is speciale vertegenwoordiger voor Roma-zaken  van de Raad van Europa. ‘Er is geen officiële discriminatie meer, maar er worden subtielere manieren gebruikt. Er staat nergens op papier dat Roma kinderen niet naar een traditionele school mogen, maar toch worden ze vaak geweigerd met de reden dat ze ‘niet begaafd’ zijn.’

Europese mentaliteit

Het Roma volk vormt Europa’s grootste etnische minderheid en leven verspreid over het hele continent. De meeste trekken vandaag de dag niet meer rond en hebben zich gevestigd in Roma dorpen.  ‘Racisme is niet alleen daar waar er incidenten zijn, het zit in de geest van de mensen’, zegt Europees Commissaris van Justitie en Mensenrechten Viviane Reding. ‘Het is dus niet voldoende om de wetten aan te passen, we moeten ook de mentaliteit aanpakken.’ Toch geeft ze toe dat investeren in het Roma volk niet bepaald populair is bij de nationale overheden. In de komende lente zal een rapport verschijnen waarin ze de vooruitgang van Roma integratieprogramma’s in de EU-landen analyseert.

Ook Schokkenbroek wil de negatieve attitude tegenover Roma veranderen. ‘Het is absurd om de frustraties van deze tijden af te reageren op minderheden.’ De speciale vertegenwoordiger ziet de vervolging van anti-Roma gedrag als een belangrijk element in de strijd tegen deze discriminatie. Nu wordt er nog te veel gezwegen. Toch is Europa op de goede weg volgens Reding: ‘We moeten blijven vertellen aan onze kinderen over de Roma geschiedenis en de media moeten positiever berichten over Roma. Alleen op die manier zullen de mensen een oplossing voor het Roma probleem zien.’