Anti-terrorismewetten bedreigen verdedigers van mensenrechten - VN

Hina Jilani, de speciale gezant van de Verenigde Naties die de bescherming moet garanderen van mensen die het over de hele wereld opnemen voor de mensenrechten, stelt dat deze veiligheidswetten geleid hebben tot betreurenswaardige schendingen van de internationale regels met betrekking tot de mensenrechten. Ze zijn bijzonder schadelijk voor de internationale vrede en veiligheid en eigenlijk werken ze ook de inspanningen tegen om het terrorisme te bestrijden.

Jilani, die zich met haar werk de vijandigheid op de hals heeft gehaald van verscheidene VN-lidstaten, noemt in haar rapport een aantal landen, met name Australië, Canada, India, Nepal, Pakistan, Rusland, Thailand en Zuid-Afrika, die nieuwe anti-terrorismewetten hebben goedgekeurd of overwegen die de fundamentele mensenrechten aantasten. Vooral het recht op vrije meningsuiting heeft te lijden door beperkingen opgelegd door wetten inzake nationale veiligheid of terrorismebestrijding. Volgens Jilani’s rapport worden mensenrechtengroepen door deze veiligheidswetten steeds verder beperkt in hun werkzaamheden en worden zij ook steeds meer geviseerd. Zij wijst erop dat er heel veel verdedigers van de mensenrechten zijn, gaande van advocaten tot journalisten, ngo-vertegenwoordigers en politieke actievoerders.

Hani Jilani heeft veel kritiek op de Patriot Act van de VS, een nieuwe wet waardoor mensenrechtenverdedigers het steeds moeilijker hebben om het respect voor de mensenrechten te bewaken en te bevorderen. Dat komt omdat deze omstreden wet zowel de toegang tot informatie als de vrije meningsuiting aan banden legt. Mensenrechten zijn ondeelbaar. Je kunt niet zeggen: dit recht bescherm ik en ik schend een ander, aldus Jilani.

Twee studiecentra uit de VS, het Centrum voor Grondwettelijke Rechten uit New York en de Amerikaanse Unie voor Burgerlijke Vrijheden, betwisten de grondwettelijkheid van de Patriot Act voor het gerecht. Deze wet, het geesteskind van Justitieminister John Ashcroft, is opgesteld om de strijd aan te binden met het terrorisme na de terroristische aanslagen van 11 september 2001. Tijdens een seminarie in het Carter Centre in de VS stelde voormalig president Jimmy Carter dat het wel normaal is dat een overheid de bevolking wil verdedigen, maar dat de wetten die de regering Bush na 11 september heeft opgesteld indruisen tegen de geest van de mensenrechten. Het Carter Centre heeft deze week ook een rapport gepubliceerd, waarin het kritiek formuleert op twee landen - Eritrea en Colombia - omdat zij de burgerrechten schenden onder het mom van terrorismebestrijding.

Op de vraag of de autoritaire regimes in de wereld de Patriot Act van de VS niet gebruiken als model voor hun eigen repressieve wetgeving, antwoordt Hina Jilani dat precies het omgekeerde is gebeurd. De VS heeft de slechtste praktijken van deze landen genomen en die opgenomen in de Patriot Act. Zij wil af van het wereldwijde beeld van de Verenigde Staten als verdediger en voorstander van de mensenrechten. Zij zien zichzelf misschien zo, maar dat is een andere zaak, aldus Jilani.

Over haar eigen mandaat stelt Hani Jilani nog dat het niet alleen de bedoeling is dat zij landen met de vinger wijst, maar dat zij ook een constructieve dialoog aangaat met regeringen. Al betekent dat natuurlijk niet dat zij geen negatieve punten kan aankaarten. Tot nu toe is er nog maar één land waar zij niet meer binnen mag: Indonesië. Maar er zijn wel andere landen die haar aanvraag voor een bezoek afwijzen door gewoon niet te antwoorden op haar brieven. Dat is te betreuren, meent zij. De belangrijkste steun die ik zoek, is de steun van de internationale gemeenschap. De Verenigde Naties zijn daarvoor een essentieel orgaan. Het is heel belangrijk dat mensen die het opnemen voor de mensenrechten zich beschermd weten en het gevoel hebben dat de internationale gemeenschap achter hen staat.”