Antistroperij-agenten zaaien terreur in Tanzania

Ali Nyenge, inwoner van Iputi in het Tanzaniaanse district Ulanga, werd thuis wakker omsingeld door antistroperij-agenten. Ze beschuldigden hem van illegale jacht, dwongen hem om zich uit te kleden en sloegen hem met een stok. “Ik had geen andere keuze dan hen te gehoorzamen. Ik heb er verschillende verwondingen aan overgehouden en kon amper nog zitten.”

De 38-jarige landbouwer, die officieel klacht heeft ingediend, spreekt van een ernstige fysieke en emotionele foltering. Op een gegeven moment dwongen de agenten hem zelfs om, met een scheermes, een python op zijn dijbeen te tekenen.

Onderzoekscommissie

Nyenge’s verhaal is maar een van de vele getuigenissen. Daarom gaat de regering na of haar campagne tegen stroperij, bedoeld om de illegale ivoorhandel terug te dringen, ongewild heeft geleid tot verkrachting, moord, foltering en afpersing onder de lokale bevolking. Een parlementaire onderzoekscommissie ontdekte dat dertien mensen werden vermoord en heel wat vee werd verwond of gedood.

In oktober 2013 beval de Tanzaniaanse president Jakaya Kikwete meer dan 2300 veiligheidsagenten van het leger, de lokale politie, speciale antistroperij-brigades en parkwachters om een verbod op het stropen van olifanten en neushoorns af te dwingen. Maar in november moest Kikwete de campagne, genaamd Operatie Tokomeza, afblazen vanwege felle kritiek.

“De operatie had goede bedoelingen maar de moorden, de verkrachtingen, het geweld zijn totaal onaanvaardbaar”, verklaarde premier Mizengo Pinda eind vorig jaar in het parlement. Pinda zei dat de wildstroperij alarmerende proporties aanneemt in zijn land, vooral in het nationale park Selous. Daar zakte de olifantenpopulatie van 55.000 naar 13.000.

De regering schat dat er in Tanzania tijdens de laatste twee maanden van 2013 zestig olifanten werden afgeslacht, in vergelijking met slechts twee in oktober, toen de campagne nog liep.

Publieke vernederingen

Bij de presentatie van een rapport over de misbruiken zei de voorzitter van de onderzoekscommissie, James Lembeli, dat zijn team zonder twijfel kon aantonen dat leden van brigades terreur hebben gezaaid onder onschuldige burgers.

“Sommige vrouwen beweren dat ze verkracht en gesodomiseerd zijn. In Matongo in het Bariadi-district bijvoorbeeld getuigde een vrouw dat ze verkracht werd door drie soldaten die haar onder schot hielden”, verklaarde hij in het parlement. Onder de slachtoffers bevonden zich volgens Lembeli ook lokale leiders die publiekelijk vernederd werden.

In Minziro, deel van Kagera nabij het Victoriameer, herinneren de inwoners zich de aanval op 13 oktober nog goed. Een groep soldaten viel toen hun dorp binnen, sloeg mensen, stak de huizen in brand van mensen die ervan verdacht werden illegale immigranten te zijn.

Abraham Kafanobo, een van de leiders van het dorp, vertelde aan IPS dat de meeste inwoners toen gevlucht zijn en dat ze niet durven terugkeren, ook al is de operatie opgeschort.

Het schandaal heeft tot het ontslag geleid van vier ministers, onder wie die van Toerisme, Defensie en Binnenlandse Zaken. De minister van Toerisme, Khamis Kagesheki, had bijvoorbeeld in oktober gezegd dat stropers die zich inlaten met ivoorhandel stante pede moesten gedood worden.

Tragedie

De advocaat en mensenrechtenactivist Issa Shivji hekelde de militaire betrokkenheid bij een burgeroperatie, en noemde de manier waarop de operatie werd uitgevoerd een grote schande voor Tanzania.

“Het is niet alleen een schande, maar ook een grote tragedie. Iedereen in dit land moet zich afvragen waar dit naartoe gaat. Waarom hebben mensen die instaan voor de veiligheid, waardigheid en het respect voor de bevolking zich zo onverantwoord gedragen?” besluit Shivji.