APEC plant supervrijhandelszone

Het is de Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC) die vanaf vanavond (17 november) in Hanoi verzamelen blaast. Met leden als de VS, China, Japan, Rusland, Australië en Canada en nog een vijftiental andere landen uit Azië en Latijns-Amerika is het forum goed voor 60 procent van de wereldeconomie en de helft van de wereldhandel.

Handel leidt tot economische groei en het wegwerken van handelsbelemmeringen lijkt dus in het voordeel van alle APEC-landen te kunnen spelen. “Maar de APEC moet toch goed nadenken of ze een regionale vrijhandelszone wil oprichten”, zegt Matthew Coghlan van de hulporganisatie Oxfam. “De APEC bestaat uit rijke landen en ontwikkelingslanden.”

Oxfam maakt zich zorgen dat de VS de blauwdruk van hun eerdere vrijhandelsakkoorden met andere landen willen opdringen. “De VS mikken op snelle en verregaande liberalisering en leggen extra voorwaarden op bij de regels die binnen de Wereldhandelsorganisatie zijn afgesproken”, legt Coghlan uit. “Dat stelt arme landen die willen ontwikkelen voor problemen. De Amerikaanse vrijhandelsakkoorden ondermijnen de mogelijkheden van arme landen om handel te gebruiken als een middel om hun bevolking uit de armoede te halen.”

De critici van de supervrijhandelszone vrezen dat vooral de boeren in de ontwikkelingslanden van de APEC nadeel zullen ondervinden van een eventueel akkoord. Dat zou namelijk de grenzen openbreken voor gesubsidieerde landbouwproducten uit de VS. Daarnaast zijn ze beducht voor de afspraken over investeringsregels en intellectuele eigendomsrechten. Ook op die vlakken trachten de VS traditioneel voordeel te halen.

Maar misschien wordt de soep dit keer veel minder heet gegeten dan ze wordt opgediend. De Amerikaanse president George W. Bush is verzwakt door het verlies van de Republikeinen bij de tussentijdse verkiezingen. De tegenstanders van Bush hebben nu meer kans om zijn vrijhandelsinitiatieven af te remmen. Zij vrezen dat die Amerikaanse arbeidsplaatsen doen verdwijnen. Dinsdag kreeg het Witte Huis ook niet genoeg steun in het Huis van Afgevaardigden voor een initiatief om de commerciële betrekkingen met APEC-gastland Vietnam op te waarderen tot “permanente normale handelsbetrekkingen”.

Als het van de critici van de Amerikaanse vrijhandelspolitiek afhangt, zullen op de APEC-top ook alternatieve ideeën te horen zijn. Zij dringen er bij de ontwikkelingslanden op de top op aan om de agenda van de G33 naar voren te schuiven. Dat zijn 33 ontwikkelingslanden uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Van de APEC-leden maken China, Indonesië, Zuid-Korea, Peru en de Filipijnen er deel van uit. De landen van de G33 willen de toegang tot hun landbouwmarkt beperkt houden.

“Regeringen in het Zuiden zouden moeten kunnen beslissen welke van hun landbouwproducten ze niet willen blootstellen aan importconcurrentie”, zegt Shalmali Guttal van Focus on the Global South, een denktank in Bangkok. “Dat zou kleine boeren beschermen. Als je geen sterke plaatselijke economie hebt voor gewone mensen, krijg je geen duurzame ontwikkeling, hoeveel je ook liberaliseert.”