Argentijnse crisis hertekent emigratiestromen

Sinds december vorig jaar komen er steeds meer Argentijnen aankloppen bij de Pastorale Dienst voor Migranten in Sao Paulo. Maar van de verwachte sterke stijging is er nog geen sprake, zegt Mario Xavier Steinhoff die er als sociaal assistent werkt. Opvallender zijn de aantallen Bolivianen en Paraguayanen die hulp zoeken. Velen van hen komen uit Argentinië, waar gastarbeiders het nu nog moeilijker hebben dan de plaatselijke bevolking.

De agglomeratie Sao Paulo is met zijn 17 miljoen inwoners het economisch hart van Brazilië en daarmee ook de belangrijkste aantrekkingpool voor migranten in het land. Maar men heeft er het raden naar hoeveel buitenlanders zich er de voorbije jaren hebben gevestigd. De meeste buitenlanders hebben zich nog niet laten inschrijven, ondanks de amnestie die in de regio in 1998 en in 2000 werd afgekondigd voor mensen zonder papieren. De schattingen over het aantal buitenlanders in heel Brazilië lopen uiteen van 100.000 tot 1 miljoen - geen overrompeling voor een land met 170 miljoen inwoners.

In Argentinië, dat 36 miljoen inwoners telt, schatte de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en de Cariben (CEPAL) het aantal Latijns-Amerikaanse immigranten in 1991 al op 807.000, en daarna steeg dat aantal waarschijnlijk nog aanzienlijk. De Argentijnse economie groeide sterk tot 1998, en door de koppeling van de Argentijnse peso aan de Amerikaanse dollar konden de gastarbeiders uit de buurlanden naar hun maatstaven fabelachtige bedragen naar huis sturen.

Maar in 1998 gleed de Argentijnse economie af in een recessie. Buitenlanders kregen er steeds minder kansen. Alleen de nog slechtere economische situatie in Bolivia, Paraguay en Peru, de belangrijkste herkomstlanden van de immigranten, maakte dat de migratiestromen niet meteen werden omgekeerd. Maar de onhoudbare neergang van de Argentijnse economie, de politieke instabiliteit en de zware devaluatie van begin dit jaar zorgden er uiteindelijk toch voor dat Argentinië zijn imago van beloofde land helemaal kwijtspeelde.

Volgens schattingen van de consulaten zijn de voorbije twee jaar 15.000 Bolivianen, 10.000 Paraguayanen en 5.000 Peruanen uit Argentinië naar hun land teruggekeerd. Maar er zijn vooral 150.000 Argentijnen vertrokken. De meerderheid van hen is naar Italië en Spanje geëmigreerd, de landen waar hun groot- of overgrootouders vandaan kwamen.

Brazilië is niet meteen de eerste keuze voor de meeste mensen die Argentinië verlaten. De regering van president Fernando Henrique Cardoso is alleen geïnteresseerd in hoogopgeleide immigranten, en die wagen hun kans liever in Europa of Noord-Amerika. Veel andere kandidaat-inwijkelingen worden afgeschrikt door de strenge voorwaarden om een verblijfsvergunning te krijgen. Daarvoor is een visum nodig en een arbeidscontract. Wie een job zoekt in de informele sector, moet zich daar niets van aantrekken, maar de weg naar de betere banen in de industrie of de geregelde dienstensector is erdoor versperd.