Argentijnse gevangenisopstand kost 33 mensenlevens

De crisis brak zondag uit na het bezoekuur in de streng beveiligde gevangenis Unidad Penal N°1 de Varones in Santiago del Estero. Volgens de brandweer kwamen de meeste slachtoffers om door de giftige rook van brandende matrassen. Toen een aantal gedetineerden zich op de binnenplaats waagde, werden ze beschoten met rubberkogels.
Volgens Roberto Saba van de Vereniging voor Burgerrechten (ADC) komt de opstand niet als een verrassing. Hij wijt de problemen aan chronische overbevolking. “In de provincie Buenos Aires zitten 30.000 gevangen in gebouwen die samen voorzien zijn op 13.000 personen,” zegt Saba. In de gevangenis zitten 480 gedetineerden, hoewel het gebouw ontworpen is voor amper 200 gevangenen. “Vier op vijf gevangenen zijn nog niet berecht, en de rechters geven zelf toe dat meer dan één op vier uiteindelijk onschuldig blijkt.” De overbevolking leidt volgens Saba tot onhygiënische omstandigheden en voedselschaarste en vormt zo een voedingsbodem voor rellen.
Volgens Rechter Ramón Tarchini die de gevangenis bezocht en met de gedetineerden sprak, is er nog geen zekerheid over de doodsoorzaak van de slachtoffers. Hij geeft toe dat de meeste gevangenen nog op hun proces wachtten en dat ze hem gevraagd hadden hun zaak te versnellen. Ze klaagden ook over mishandeling en over de vernederende controles die hun bezoekers moesten ondergaan. Volgens de rechter is de situatie onder controle, maar familieleden van de gevangenen buiten de muren zagen nog brandende matrassen en dekens.
De familieleden klagen over het gebrek aan informatie en beschuldigen er de cipiers ook van drugs en alcohol te verkopen aan de gedetineerden. Ze zijn net als de gevangenen bang voor de represailles na de opstand en proberen met de gevangenen te communiceren via de ramen.
De opstand is de ergste tot nog toe in de provincie Santiago del Estero, en een van de dodelijkste in de geschiedenis van Argentinië. De meeste doden vielen bij rellen in de gevangenis van Villa Deveto in 1978, toen 62 gedetineerden omkwamen. Bij gevangenisopstanden in 1990 en 2005 kwamen telkens 33 gevangen om het leven. Alleen al in de eerste helft van dit jaar veroorzaakten de slechte leefomstandigheden maar liefst 2000 rellen en gewelddadige incidenten in de gevangenissen van de provincie Buenos Aires.
In 2003 klaagde de mensenrechtenorganisatie CELS de wantoestanden aan bij het hooggerechtshof. In een recente zitting gaf de organisatie wel toe dat de situatie intussen verbeterd is. Maar ze wijst ze er op dat 95 procent van de beloftes die toen gemaakt werden, nog steeds niet vervuld is. Bovendien is het totale bevolkingsaantal in de gevangenissen wel verminderd, maar wordt die inspanning volgens CELS niet evenredig genoeg gespreid over de instellingen.