Arme Malawiërs kopen niets voor economische groei

Op papier doet Malawi het schitterend. Volgens de laatste officiële Welzijnsenquête heeft amper 1 procent van de actieve bevolking geen werk. Maar achter dat mooie cijfer gaat veel ellende schuil.

Amper 500.000 van de zes miljoen Malawiërs werken voor bedrijven of instellingen die vaste contracten aanbieden en belastingen betalen. Bovendien hanteert de Malawische overheid een heel brede definitie van ‘werk hebben’: ook wie amper een uurtje per week aan de slag is, wordt meegeteld, net als mensen die niet echt betaald worden voor wat ze doen.

Bittere armoede

Ondanks het prachtige werkloosheidscijfer verdient de helft van de volwassen Malawiërs minder dan 25 euro per maand; 30 procent moet het zelfs stellen met minder dan 35 eurocent per dag. Veel mensen kweken hun eigen voedsel om te overleven.

Duurzame werkgelegenheid en betere arbeidsvoorwaarden, dat zijn voor de Malawische vakbondskoepel MCTU de prioriteiten op de Top van de Minst Ontwikkelde Landen die vandaag (9 mei) in Istanboel begint. “Hoe kan het land zich ontwikkelen als de mensen geen degelijk werk hebben?” vraagt Robert Mkwezalamba. De secretaris-generaal van de vakbondskoepel MCTU nam deel aan een bijeenkomst van burgerorganisaties net voor het begin van de top. “Hoe krijgen we waardig werk voor onze mensen? Op die vraag willen we hier antwoorden krijgen, van andere arme landen en van de donorlanden.”

Overlevingslandbouw

Net als voor veel andere Minst Ontwikkelde landen is de landbouw cruciaal voor Malawi. Volgens een studie van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) werkt 80 procent van de actieve bevolking in de landbouw. De meeste boeren doen aan overlevingslandbouw: bijna alles wat ze telen, eten ze zelf op.

Sinds 2004 is daar wel al wat verandering in gekomen. De overheid begon boeren te helpen bij de aankoop van zaden, meststoffen en pesticiden, en daardoor steeg vooral de maïsoogst, het belangrijkste voedselgewas. Het gevaar dat mensen honger moeten lijden bij misoogsten is daardoor kleiner geworden, en heel wat boeren zijn in staat wat vee te kopen of andere investeringen te doen. Maar de vraag is wel hoe lang het arme Malawi het zich zal kunnen blijven veroorloven de boeren te blijven subsidiëren, en of dat wel de meest efficiënte manier is om de schaarse overheidsmiddelen te besteden. Misschien kan het land beter investeren in een elektriciteitsnet en wegen die producenten op het platteland meer mogelijkheden bieden.

Tabak

Bovendien zit Malawi in de knoop met zijn belangrijkste exportgewas, tabak. De nicotinehoudende bladeren worden zowel op plantages als door kleine boeren geteeld, en leveren het land 60 procent van zijn exportinkomsten op. De voorbije drie jaar is de veilingprijs van tabak in Malawi gedaald van 2 euro per kilogram tot net 38 eurocent. Dat heeft veel te maken met de acties tegen het roken die in veel landen worden gevoerd.

De dalende exportinkomsten zijn al voelbaar in Malawi – bedrijven kunnen nog maar mondjesmaat vreemde deviezen krijgen, de import van dure benzine en diesel stokt en ook de aanleg van hoogspanningsleidingen die de invoer van elektriciteit uit Mozambique mogelijk moet maken, heeft vertraging opgelopen.

“Malawi is van plan te investeren in andere economische activiteiten – bijvoorbeeld in mijnbouw”, zegt Mkwezalamba. “Maar hebben we daarvoor de capaciteit en de kennis?” Zonder de hulp van donorlanden gaat het niet, stelt Mkwezalamba.

Actieplan

In Istanboel moet een actieplan worden goedgekeurd dat Malawi en andere Minst Ontwikkelde Landen die bijstand garandeert. De prioriteiten van dat plan zijn toegang tot technologie, de versterking van de landbouw om de voedselvoorziening veilig te stellen, goed bestuur, aanpassing aan de klimaatverandering en de verdediging van de belangen van de Minst Ontwikkelde Landen in de internationale klimaatonderhandelingen.

Malawi moet verder ook een oplossing vinden voor de problemen in het onderwijs. Elk jaar komen er 400.000 jongeren bij op de arbeidsmarkt, en die zijn door de band te laag geschoold om in nieuwe, veelbelovende sectoren aan de slag te kunnen.