Asean nog onwennig in mensenrechtendialoog

De Birmaanse premier Thein Sein en zijn Cambodjaanse ambtsgenoot Hun Sen dreigden een bijeenkomst met vertegenwoordigers van burgerorganisaties uit de regio te boycotten als er ook mensenrechtenactivisten uit hun land zouden deelnemen. De vertegenwoordigers van twee van de meest autoritaire regimes van de Asean kregen hun zin, waarop de korte vergadering toch kon plaatsvinden.
Khin Ohmar van het Netwerk voor Democratie en Ontwikkeling in Birma en Pen Somony van de Cambodjaanse Vrijwilligers voor de Civiele Maatschappij moesten buiten blijven. “Het is een teleurstelling, maar onverwacht komt het niet”, zei Khin Ohmar. “De overige leiders van de Asean moeten eens goed overdenken wat dat regime eigenlijk inhoudt. Het Birmaanse regime neemt het streven van de Asean om een mensenrechtencommissie op te zetten niet ernstig.”

Mensen centraal

De Asean (Brunei, Birma, Cambodja, Indonesië, Laos, Maleisië, de Filipijnen, Singapore, Thailand en Vietnam) keurde eind vorig jaar een handvest goed waarin ze zich voorneemt de mensen in de regio centraal te stellen. Het document legt de organisatie ook op een mensenrechtenorgaan op te zetten. Dat ligt makkelijker voor Indonesië, de Filipijnen en Thailand, die open staan voor het concept, dan voor Maleisië, Cambodja, Brunei, Birma, Laos, Singapore en Vietnam. Die worstelen met uiteenlopende mensenrechtenproblemen en hebben geen traditie daarover te praten.
Toch zit er volgens gastland Thailand schot in de zaak. “Het regionale mensenrechtenorgaan zal gebaseerd worden op drie hoofdprincipes”, zegt Sihasak Phunagketkeow, een hoge Thaise diplomaat die een werkgroep voorzit die de opdracht van de nieuwe instelling moet aflijnen. “We gaan het mensenrechtenregime in de regio opbouwen en versterken, maar daarbij zullen we rekening houden met de diversiteit in de Asean.” Het moet een geloofwaardig initiatief worden, “in lijn met international geaccepteerde normen.” En het mensenrechtenorgaan zal “continu” worden ontwikkeld via een “evolutionair proces”.
De definitieve ontwerptekst over de opdracht van het regionale mensenrechtenorgaan zou in juli moeten worden voorgelegd aan een ministervergadering van de Asean in Thailand. Volgens Sihasak moet de instelling dit jaar nog op de been kunnen worden gebracht.
Maar mensenrechtenactivisten uit Zuidoost-Azië hebben twijfels over wat er uit de bus zal komen. Een veeg teken is dat er geen publieke discussie kon worden gevoerd over de opdracht van de geplande nieuwe instelling – de teksten worden geheim gehouden. Voor onrust zorgt ook dat de auteurs van het ontwerp meer de nadruk leggen bewustmaking rond mensenrechten dan op de bescherming van de burgers tegen schendingen en op het onderzoek daarnaar.
“Alleen de regeringen van Thailand, Indonesië en de Filipijnen lijken geïnteresseerd in onze mening”, klaagt YuYun Wahyuningrum, een Indonesische medewerkster van het Azië Forum voor Mensenrechten en Ontwikkeling.