Atoomagentschap nukkig over Amerikaans-Indiase deal

Ook na een tweede gespreksronde in Wenen zijn de Indiase onderhandelaars zonder een akkoord teruggekomen. India wil uitzonderingen bedingen op het uitgebreide controlesysteem van de IAEA, maar stuit op verzet bij het Atoomagentschap. Een akkoord is dringend nodig, wil India voldoen aan de voorwaarden van de 45 landen die zich verenigd hebben in de “Groep van Nucleaire Leveranciers” (Nuclear Suppliers’ Group of NSG). Een controleovereenkomst met het IAEA is ook een voorwaarde voor goedkeuring door het Amerikaanse congres van het bilaterale akkoord dat India met de Verenigde Staten tekende in juli 2007.
De regeringen van de VS en India hadden gehoopt dat de controleovereenkomst tegen eind december rond zou zijn, zodat de raad van beheerders van de IAEA het op de volgende zitting in maart zouden kunnen goedkeuren. De VS zouden dan de NSG (waarvan India geen lid is) overtuigen om aan India te leveren, net op tijd om de bilaterale overeenkomst in het congres te stemmen vooraleer de Amerikaanse presidentsverkiezingen de politieke agenda in de VS zouden overschaduwen en de invloed van president Bush zou verminderen.
“Die planning dreigt helemaal in het honderd te lopen, tenzij er snel weer gesprekken komen met de IAEA die een goed resultaat opleveren,” zegt een Indiase ambtenaar die anoniem wil blijven. “Als de deal niet tegen het einde van februari of begin maart naar het Amerikaanse Congres gestuurd wordt, riskeren we hem te verliezen. Zonder de sterke steun van Bush zullen de voorstanders het niet halen van de democraten en voorstanders van non-proliferatie.” Ook de Amerikaanse ambassadeur in India, David C. Mulford, heeft al herhaalde keren gewaarschuwd dat “timing van het allergrootste belang is.”
De Indiase onderhandelaars doen intussen hun best om een tandje bij te steken. “We doen er alles aan om het proces zo snel mogelijk af te ronden”, zei Anil Kakodkar, voorzitter van de Atoomenergiecommissie vorige week. “Maar we moeten zorgvuldig te werk gaan omdat de onderhandelingen uitgebreid en complex zijn.”
Om de onderhandelingen te versnellen, kan er mogelijk voor gekozen worden om de ‘India-specifieke’ bepalingen in een bijlage bij het akkoord te stoppen. De Indiase regering heeft het meerdere keren publiek over die bepalingen gehad, maar heeft er nooit bijgezegd waarover het precies gaat en in hoeverre ze afwijken van de standaard IAEA-regels. Naar alle waarschijnlijkheid gaat het om bepalingen die India het recht geven om strategische nucleaire voorraden aan te leggen.
Indiase ambtenaren citeren het bilaterale akkoord van juli waarin staat dat India voorraden mag onttrekken aan de controle van de IAEA in geval van onderbrekingen in de aanvoer van brandstof en materieel uit het buitenland. Maar over die bepaling maken non-proliferatieactivisten zich erg veel zorgen. In de praktijk zou zo’n onderbreking bijvoorbeeld kunnen voorvallen als India een kernwapen test en internationale kritiek over zich heen haalt.
Reden genoeg voor wrevel bij verschillende bestuurders van de IAEA. Voorstanders van de overeenkomst dachten dat het proces bij de IAEA en de NSG van een leien dakje zou gaan, maar dat blijkt dus steeds minder het geval. Ook binnen de NSG kunnen nog heel wat problemen opduiken. Omdat de beslissingen er unaniem genomen worden kan elke lidstaat voorwaarden aan de deal verbinden. India heeft al laten weten dat het daarmee niet akkoord zal gaan.
Het standaardprotocol van de IAEA voor landen die het Nucleaire Non-proliferatieverdrag (NPV) niet ondertekend hebben, zoals India, wordt “IAEA Information Circular 66” genoemd. Veel deskundigen vinden die regels niet streng genoeg in het geval van India en pleiten voor een streng bijkomend protocol. Dat moet bepalen dat er geen materiaal mag overgeheveld worden van het burgerlijke naar het militaire programma. In 2005 beloofde India een dergelijk bijkomend protocol te tekenen.