Aung San Suu Kyi: twee biografieën

‘De meeste journalisten die haar ontmoeten, schrijven over haar uiterlijk. Ik had me vast voorgenomen dat niet te doen, maar blijk daar onmogelijk omheen te kunnen’, schrijft Jesper Bengtsson. ‘Ze is 65 jaar oud en van de afgelopen 21 jaar heeft ze 15 jaar in huisarrest gezeten. Ze heeft heel wat doorstaan. Niettemin ziet ze eruit als een vrouw van 45, en even bruisend van energie als vroeger.’

Aung San Suu Kyi (ASSK), het boegbeeld van de democratische oppositie in Myanmar (Birma), ziet er niet alleen stralend uit, ze is ook opvallend zichtbaar deze dagen. In het nieuws, bijvoorbeeld. Ze kreeg bezoek van onder andere Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton en half januari bevestigde ze dat zijzelf en haar partij zullen deelnemen aan tussentijdse verkiezingen –een ware Copernicaanse revolutie, want iets meer dan een jaar geleden zat zij nog in huisarrest en was de Nationale Liga voor Democratie verboden en ontbonden.

In de filmzalen was eind vorig jaar The Lady van Luc Besson te zien, een speelfilm over ASSK die aangekondigd werd als ‘een episch liefdesverhaal over hoe een uitzonder koppel hun familiaal geluk opoffert voor een hoger doel’.

En nu verschijnen bijna gelijktijdig twee biografieën over de vrouw die sinds 1988 het voornaamste obstakel is voor het machtsstreven van de generaals in Myanmar. Jesper Bengtsson is een Zweedse journalist die eerder toevallig over Myanmar begon te schrijven. Zijn Aung San Suu Kyi. Strijd voor de vrijheid in Birma is de kortere versie van het verhaal. Peter Popham schreef met Aung San Suu Kyi. Symbool van vreedszaam verzet in Birma de meer volledige en beter gedocumenteerde versie. Het is dan ook onbegrijpelijk dat het boek zonder een enkele eind- of voetnoot gepresenteerd wordt.

The Lady, zoals ASSK jarenlang fluisterend genoemd werd in de straten van Myanmar, komt uit beide boeken naar voor als iemand die onverzettelijk is in haar strijd voor democratie en rechtvaardigheid. Popham gaat het meest in op de discussie die haar morele standvastigheid opgeroepen heeft. Voor sommigen is het immers een bijna pathologische koppigheid die haar en haar strijd ook veel schade berrokkend heeft.

Hij citeert een andere biograaf, Justin Wintle: ‘De laatste verkondiger van geweldloosheid wordt gevangen gehouden door haar eigen overtuiging.’ De twee boeken houden zich ver van dergelijk beschuldigen van het slachtoffer. Bengtsson komt het meest in de buurt van de hagiografie, maar beide auteurs kaderen het verhaal van deze uitzonderlijke vrouw en haar vaak eenzame strijd voorbeeldig in de historische en maatschappelijke strijd van haar volk. Of beter: van de volkeren die samen de natie Myanmar zouden moeten vormen.

Ze zijn dan ook allebei uitstekende introducties in de tragiek van een land dat op 2 maart vijftig jaar militaire dictatuur zal “vieren”.

Aung San Suu Kyi. Strijd voor de vrijheid in Birma door Jesper Bengtsson is uitgegeven door De Geus. 296 blzn. ISBN 978 90 445 1983 9

Aung San Suu Kyi. Symbool van vreedzaam verzet in Birma door Peter Popham is uitgegeven door Uitgeverij Sijthoff. 432 blzn. ISBN 978 90 218 4676 7