Australië blijft dominante suikeroom Stille Zuidzee

De VS, China, Japan en zelfs de Europese Unie verhogen hun inzet in de regio van de Stille Oceaan. Maar voorlopig blijft  Australië de dominante speler in de regio.
De Europese Unie beloofde op het 38e Forum van Eilanden van de Stille Oceaan in de Tongaanse hoofdstad Nuku’alofa 392 miljoen dollar (267 miljoen euro) steun tussen 2008 en 2013. De premier van Papoea-Nieuw-Guinea (PNG) noemdat dat een “enorme verhoging” in vergelijking met vorige jaren.
Maar hoewel de verhoging voor de EU ook meer invloed schept in het gebied, denken analisten dat Australië de belangrijkste speler zal blijven. Het land schonk vorig jaar alleen al 702 miljoen dollar (478 miljoen euro) aan PNG en andere eilandstaten.
“Australië blijft de dominante militaire, economische en politieke macht in de regio,” zegt Nic Maclellan, voormalig adviseur voor de hulporganisatie Oxfam International. “Maar de situatie wordt complexer nu meer wereldmachten zich engageren in de regio, ook omdat de eilandstaten zelf op zoek gaan naar nieuwe partners voor hulp en handel.”
China, Japan en Taiwan zijn ook sterk betrokken in de Stille Zuidzee, “maar geen van die landen kan zich voorlopig meten met Australië of Nieuw-Zeeland,” zegt Benjamin Reilly van het Centrum voor Democratisch Instellingen aan het Nationale Universiteit van Australië. Volgens Reilly houdt de meeste Japanse hulp verband met commerciële belangen zoals de visvangst, terwijl Taiwan financiële steun gebruikt om diplomatieke erkenning te krijgen. Tusen de 24 landen die diplomatieke relaties met Taiwan onderhouden, zitten er zes eilandstaten in de Stille Zuidzee.
China, dat Taiwan niet erkend wil zien als een onafhankelijk land, ziet de Stille Zuidzee volgens Reilly als deel van zijn ‘omgeving’, maar Peking heeft ook oog voor de natuurlijke rijkdommen in het gebied. “China’s groeiende betrokkenheid in PNG, dat over enorme voorraden gas en mineralen beschikt, kan in die context gezien worden”
Naast de Aziatische landen spelen ook de Verenigde Staten en internationale instellingen als de Wereldbank en de Aziatische Ontwikkelingsbank een steeds grotere rol. Daardoor wordt de dominantie van Australië op lange termijn minder vanzelfsprekend.
Aan de internationale steun hangen dikwijls heel wat voorwaarden vast, maar Europees ontwikkelingscommissaris Louis Michel sprak op Tonga over een heel nieuwe aanpak: “We gaan van een model van ontwikkeling gebaseerd op een erg archaïsche, bijna neo-koloniale aanpak naar een puur politieke relatie.” Michel zei dat de donoren vertrouwen moeten hebben in de landen die de steun ontvangen en ze zelf moeten laten beslissen wat ze met het geld aanvangen.
In werkelijkheid speelt de EU het spel volgens Maclellan heel wat harder. “Ondanks Michels mooie woorden denk ik niet dat de EU uit altruïsme handelt,” zegt hij. “De EU is hard aan het onderhandelen met de landen in de Stille Zuidzee over zaken als visvangst, mobiliteit van arbeid en andere onderwerpen die van groot belang zijn voor de regio.”
Australië blijft niet bij de pakken zitten. Volgens Maclellan zal een flinke hap van het aanzienlijk verhoogde Australische budget voor buitenlandse samenwerking naar de Stille Zuidzee gaan. Die hulp past in een vernieuwde strategie om de Australische invloed in de regio te vergroten, na de recente staatsgrepen op Fiji en de Salomoneilanden.