Australië wil Maleisië opzadelen met kernafval

Het Australische mijnbouwbedrijf Lynas en de Maleisische regering zeggen dat het afval ongevaarlijk is en veilig zal worden opgeslagen. Maar de tegenstanders vrezen dat het afval hun gezondheid en die van hun nakomelingen bedreigt.

Het erts waaruit de zeldzame aardmetalen moeten worden gewonnen, komt uit een mijn van Lynas in Port Weld, in het westen van Australië. Voor de verwerking van het erts bouwt Lynas aan een fabriek van 220 miljoen dollar (153 miljoen euro) bij Gebeng, een vissers- en industriestad 250 kilometer ten noorden van Kuala Lumpur. Het moet de grootste dergelijke fabriek worden buiten China, dat over de grootste reserves van de zeldzame aardmetalen ter wereld beschikt. Er is steeds meer vraag naar elementen als neodymium, scandium en cerium; ze worden onder meer gebruikt in moderne beeldschermen, mobieltjes en LEDs. 

Lage radioactiviteit

Volgens Lynas zal het afval dat de fabriek produceert maar weinig thorium bevatten en nooit veel straling produceren. Het afval zal in speciale, sterke containers dicht bij de fabriek worden opgeslagen tot er een definitieve oplossing voor is gevonden. Het gebruik van moderne technologie en gevoelige stralingsmeters zou uitsluiten dat er ooit gevaarlijk situaties ontstaan.

Maar Fuziah Salleh, een parlementslid uit de stad Kuantan en een van de drijvende krachten achter het protest tegen Lynas, zegt van officiële Australische bronnen te hebben gehoord dat het erts dat in Maleisië zal worden verwerkt, veel thorium bevat. Ze zweert dat ze geen medewerking zal verlenen aan beslissingen die er toe zouden leiden dat het afval in Maleisië wordt opgeslagen. “Maleisië mag geen stortplaats worden voor radioactief afval. Australië moet het terugnemen.”

Het protest tegen Lynas wordt gevoed door de slechte ervaringen van Maleisië met een andere fabriek waar dertig jaar geleden zeldzame aardmetalen werden geïsoleerd. Die installatie bij het dorp Bukit Merah moest sluiten nadat er opvallend veel misvormde baby’s en gevallen van leukemie waren vastgesteld. Volgens de tegenstanders van vandaag wordt het afval dat dertig jaar geleden bij Bukit Merah werd begraven, nu nog altijd opgeruimd. Volgens Lynas zal er in de nieuwe fabriek erts worden gebruikt dat vijftig keer minder thorium bevat dan dertig jaar geleden in Bukit Merah.

Geen groenen

De tegenstanders geloven dat Australië de fabriek in Maleisië neerzet omdat de milieunormen in dat land minder streng zijn en omdat er anders dan in Australië ook geen groene partij is die roet in het eten kan gooien. Lynas zegt dat het al een toelating had voor Australië, maar dat het voor Gebeng gekozen heeft omdat het daar over een goede haven, voldoende water en goed opgeleide werknemers kan beschikken. Lynas hoopt toestemming te krijgen om in september met de productie van de zeldzame aardmetalen te beginnen.

De Maleisische regering is tuk op de aanzienlijke investeringen en hoopt de zeldzame aardmetalen te kunnen gebruiken in vestigingen van moderne industrietakken in de buurt. Het groeiende protest betekent een streep door de rekening. De regeringspartij deed het slecht bij de verkiezingen van 2008 en probeert weer in de gratie te komen met een beleid dat meer in de smaak valt bij de publieke opinie.