Azerbeidzjaanse dichters zitten al elf weken vast in Iran

Twee jonge dichters uit Azerbeidzjan zitten al elf weken vast in Iran. Azerbeidzjan heeft de arrestatie, die volgens veel experts te maken heeft met de oplopende spanningen tussen beide landen, veroordeeld.

Het Iraanse Centrum voor Onafhankelijke Schrijvers en Dichters had Farid Huseynzade (23) en Shahrijar Hajizade (21) uitgenodigd voor het Poëziefestival Maraga op 29 april. De twee werden op 3 mei gearresteerd in Tabriz, terwijl ze in de bus zaten op de terugweg naar Bakoe.

Na vijf diplomatieke verzoeken van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Azerbeidzjan, kwam er een verklaring van de Iraanse regering. Die stelde dat de dichters gearresteerd waren op verdenking van “criminele activiteiten.”

“Om welke activiteiten het precies zou gaan, werd er niet bij gezegd”, zegt Elman Abduallajev, een woordvoerder  van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Azerbeidzjan.

Belachelijk

In de Iraanse media wordt beweerd dat de twee zijn gearresteerd wegens spionage en het gebruik van verboden drugs.

Alik Alioghlu, een jonge schrijver die bevriend is met Huseynzade en Hajizade, zegt dat de beschuldiging van spionage “belachelijk” is. Zijn vrienden zijn niet politiek actief en toonden zich nooit kritisch over Iran, zegt hij.

“Ze schreven over liefde en over sommige sociale kwesties. Ze waren niet eens geïnteresseerd om te schrijven over de politieke situatie in Azerbeidzjan, laat staan in Iran”, zegt Alioghlu.

Mail Hajizade, de vader van Shahrijar Hajizade, zegt dat zijn zoon nooit betrokken is geweest bij activiteiten die te maken hadden met Iran.

Visum

De twee dichters mochten tot nu toe drie keer naar huis bellen. Ze vertelden hun ouders dat ze goed behandeld werden en dat ze beschuldigd werden van het niet bezitten van de juiste papieren om Iran binnen te komen.

Iran en Azerbeidzjan hebben sinds februari 2010 echter de overeenkomst dat Azerbeidzjaanse burgers zonder visum naar Iran mogen reizen, behalve als ze journalist zijn. Dat is in tegenspraak met de bewering van Iraanse functionarissen dat de twee niet de juiste reispapieren zouden hebben.

Niyazi Mehdi, een docent aan de Staatsuniversiteit van Bakoe die les heeft gegeven aan Huseynzade en Hajizade, vindt de aanklachten tegen de twee dichters “niet overtuigend.”

“Het is erg moeilijk om informatie uit Iran te krijgen. Het is belachelijk om de twee dichters van spionage te beschuldigen, want je kunt er hooguit foto’s nemen van wat gebouwen. Die foto’s kun je sowieso al krijgen via satelliet. Wie stuurt nu twee dichters helemaal naar Iran om te spioneren?”

Shahbaz Khuduoghlu, journalist en directeur van uitgeverij Qanun in Bakoe, concludeert uit de Iraanse berichtgeving over de arrestaties dat er politieke motieven meespelen. De berichtgeving eindigt doorgaans met beelden van ontmoetingen tussen de Azerbeidzjaanse president Ilham Alijev en de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. “Dat laat zien dat de dichters het slachtoffer zijn geworden van een politiek spel tussen Iran en Azerbeidzjan.”

Geopolitiek

De relatie tussen beide landen is in de afgelopen tijd verslechterd en ze beschuldigen elkaar van politiek verraad. Functionarissen in Azerbeidzjan beweren dat de Iraanse autoriteiten terroristische aanvallen plannen in hun land, terwijl de Iraniërs Azerbeidzjan ervan beschuldigen te “heulen met Israël.”

In januari arresteerde de politie in Azerbeidzjan twee mannen die een aanslag zouden voorbereiden op Israëli’s in Azerbeidzjan. En in maart arresteerden de veiligheidsdiensten in Azerbeidzjan 22 mensen, voor het merendeel Azerbeidzjaanse burgers, die beweerden te zijn ingehuurd door Iran om terroristische aanslagen uit te voeren op de Amerikaanse en Israëlische ambassades in Bakoe.

Een wapenovereenkomst ter waarde van 1,3 miljard euro tussen Azerbeidzjan en Israël in 2011, riep in Iran zorgen op over de groeiende invloed van Israël in de regio. Iran vermoedt ook dat Israël in de toekomst mogelijk aanvallen op Iran wil uitvoeren vanaf Azerbeidzjans grondgebied.  

Eurovisie Songfestival

Begin mei, vlak voordat het Eurovisie Songfestival in Azerbeidzjan gehouden zou worden, beweerden Iraanse functionarissen dat het evenement “immoreel” was. Ze organiseerden verschillende protesten tegen het songfestival.

Voor de Iraanse ambassade in Bakoe werden vervolgens tegenprotesten gehouden, waarbij demonstranten zwaaiden met afbeeldingen waarop de Iraanse president Mahmoud Ahmadinejad en de Hoogste Leider Ayatollah Ali Hosseini Khamenei halfnaakt stonden afgebeeld.

Elkhan Shahinoghlu, hoofd van het Atlas Onderzoekscentrum, zegt dat 2012 van de afgelopen twintig jaar het meest “intense” jaar is geweest in de diplomatieke betrekkingen tussen beide landen. In mei van dit jaar bereikten de spanningen een climax.

“De arrestatie van de twee dichters is de Iraanse manier om Azerbeidzjan te waarschuwen dat Iran agressief kan worden als zijn boodschappen niet serieus genomen worden”, zegt hij.