Bachelet wint eerste ronde presidentsverkiezingen in Chili

Bachelet kon een tweede stemronde op 15 december weliswaar niet afwenden, maar heeft wel alle kansen mee voor een terugkeer naar het hoogste pluche van La Moneda, waar ze reeds zetelde tussen 2006 en 2010. De centrumlinkse kandidate van de Nueva Mayoría versloeg in de eerste ronde haar directe achtervolger, de centrumrechtse Evelyn Matthei, met 46,7 procent van de stemmen, tegenover 25 procent voor Matthei.  Dat het een moeilijke regeerperiode belooft te worden, staat vast.

Bachelet komt zo andermaal aan het hoofd te staan van een verdeeld land. Ondanks enkele sociale ingrepen, waaronder een minimumpensioen voor de zestig procent allerarmsten, blijft de kloof tussen arm en rijk enorm. De OESO-lidstaat heeft het grootste Bruto Binnenlands Product per capita van alle Latijns-Amerikaanse landen, maar de helft van de Chilenen verdient minder dan 500 dollar per maand.

Deze sociaaleconomische situatie heeft een onderstroom in de hand gewerkt, waarin ontevredenheid en wantrouwen tegenover de politieke klasse goed gedijen. Nu de stemplicht afgeschaft is, heeft dit zich vertaald in een zeer lage opkomst. Meer dan de helft van de stemgerechtigden kwam niet opdagen. In Santiago gaat er ondertussen geen week voorbij zonder stakingen of protestmarsen.

Matías Freire, districtskandidaat voor de Partido Humanista, wijt de overwinning van Bachelet in de eerste plaats aan haar positieve présence. “Chilenen stemmen op basis van persoonlijkheid, meer dan op basis van programmapunten. Bachelet straalt als persoon goedheid en bekwaamheid uit. Hoewel ze in haar vorige ambtstermijn zo goed als niets heeft veranderd aan het politieke systeem dat niet voorziet in essentiële basisrechten zoals onderwijs en gezondheidszorg, zijn de Chilenen dit beeld van haar niet vergeten.”

Studenten als motor voor politieke verandering

Sinds 2006 komen Chileense studenten geregeld op straat om hun eisen voor gratis en kwaliteitsvol onderwijs kracht bij te zetten. Sommige Chileense universiteiten nemen op officiële rankings prominente plaatsen in, maar de hoeveelheid publieke fondsen voor onderwijs behoren tot de laagste wereldwijd. De combinatie met een stagnerende arbeidsmarkt zorgde voor vuurwerk in 2011. Niet zelden ging de boodschap van de studenten verloren in politiegeweld.

President Sebastian Piñera kwam slechts in zeer beperkte mate tegemoet aan de eisen van de studenten. Hij bleef het for-profitsysteem in het Chileense onderwijs verdedigen, implicerend dat  het onderwijs een economische voorziening is, die in functie moet staan van de markt. Als toegift voorzag hij om studenten leningen aan te bieden aan een gunsttarief van twee procent, in plaats van het gebruikelijke banktarief, dat destijds opliep tot negen procent. Piñera zag door stelling in te nemen tegen de studenten, die zich gesteund voelden door een groot deel van de bevolking, zijn populariteit kelderen.

Tijdens de afgelopen campagne beheerste het onderwijsthema dan ook een groot deel van de agenda. Bachelet maakt zich in haar verkiezingsprogramma sterk dat ze in haar komende ambtstermijn een oplossing kan bieden voor de problematiek.

Bedrijven zullen vijf procent meer belastingen moeten betalen, en het mechanisme dat bedrijven toelaat om betalingen aan de fiscus oneindig uit te stellen op basis van herbelegde inkomsten wordt afgeschaft. Met dit geld zal een hervorming in het onderwijssysteem worden bekostigd, dat op termijn moet leiden tot gratis onderwijs. Daarnaast wil Bachelet de Grondwet hernieuwen, die dateert uit de tijd van de dictatuur (1973 – 1990).

Freire staat sceptisch tegenover de plannen van Bachelet: “Net die bedrijven die de campagne van Bachelet hebben gefinancierd, zullen worden getroffen door haar beleid. Inhoudelijk is het een goed voorstel, maar de politieke haalbaarheid is gering.”

Die politieke haalbaarheid wordt ook betwist door verschillende politieke analisten. Zij wijzen op de benodigde 4/7e  meerderheid die Bachelet nodig heeft om deze plannen door te voeren. Hoewel haar Nueva Mayoría-coalitie zeven verschillende partijen bevat (van communisten tot christendemocraten), is Bachelet er net niet in geslaagd om deze 4/7e meerderheid te bereiken.

De 2/3e meerderheid nodig voor de hervorming van de Grondwet ligt nog verder buiten handbereik.

Bachelet gaat aldus een moeilijke regeerperiode tegemoet. De druk van de straat zal groot zijn om de beloofde veranderingen door te voeren; de politieke goodwill in het Congres tot actie te klein.

De erfenis van Piñera

De kansen op het presidentschap waren voor Matthei, van de conservatieve vleugel van de Alliantie van Piñera, van meet af aan beperkt, ondanks de economische successen van Piñera. Die liet een gemiddelde groei van 5,5 procent opmeten, en de werkloosheidscijfers werden tot historische minima teruggedrongen. Ook wordt in brede kringen erkend dat Piñera een socialer programma voerde dan Bachelet in haar eerste termijn.

Bij een deel van de bevolking roept Matthei echter herinneringen op aan de militaire dictatuur van Pinochet. Als dochter van één van de kopstukken van het regime stemde zij in het plebisciet van 1988 positief op de vraag of Pinochet acht jaar langer zou mogen aanblijven als leider van het land. Ook nadien verzette zij zich tegen de uitlevering van Pinochet aan Londen, en riep op tot een boycot van Engelse producten.

Matthei beloofde in haar campagne de voortzetting van het beleid van Piñera, regeringsprogramma’s zoals onderwijs wil ze betalen door het economische groeimodel te handhaven. Ze kant zich bovendien tegen een hervorming van de Grondwet.

Zege van de democratie?

Ongezien in Chili was de hoeveelheid kandidaten (9) die zich voor het hoogste ambt geschikt achtten. Velen verschenen bij voorbaat echter kansloos aan de meet.

Ook belangrijkste leiders van de opstanden van 2011 verschenen op het appel, waaronder Camila Vallejo van de Partido Comunista. Hoewel Vallejo in 2011, in een interview met El País, liet optekenen dat zij nooit steun zou verlenen aan de campagne van Bachelet, staat zij vandaag op de lijst van de Nueva Mayoría, en ziet zich verzekerd van een zitje in het Congres. 

Geroemd door de politieke klasse van het land, wordt deze inconsequentie door een deel van de studenten als verraad beschouwd. “Ik zou nooit stemmen op Vallejo. De mogelijkheid tot verandering ligt niet in het Congres”, stelde Melissa Sepulveda, nieuwe aanvoerder van het studentenorgaan (FECH) van de Universidad de Chile, een positie die ooit door Vallejo zelf werd bekleed, in een interview met The Guardian. Het zal voor Vallejo een oefening in koorddansen worden om vanuit het hart van de Chileense politieke wereld haar opstandige achterban tevreden te houden.

Het lijkt op de ultieme zegeviering van de democratie, maar indien de Chilenen op 15 december thuisblijven, zal Bachelet te maken krijgen met een democratische ondervertegenwoordiging. Naast de hervorming van de Grondwet en het onderwijssysteem zal dit op korte termijn haar grootste uitdaging worden.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.