Bart Staes: 'Hou landbouw uit vrijhandelsakkoord met VS'

Deze week zijn Europese en Amerikaanse onderhandelaars de eerste gespreksronde begonnen over een vrijhandelsakkoord tussen de EU en de VS. Het vooruitzicht van vrije handel tussen beide grootmachten oogst geen applaus bij Europarlementslid Bart Staes. “Niet alleen is de vooropgestelde groeiverwachting (0,27 à 0,48%) peanuts, het lijkt er in alle talen op dat de onderhandelingen de ‘race to the bottom’ in een hogere versnelling trekken.”

Hij verwijst onder meer naar de kwaliteitseisen voor voedsel die in de VS een pak lager liggen dan in Europa. Het verleden zou ons volgens Staes moeten leren dat de vrijmaking van markten niet automatisch tot betere prijzen of kwaliteitsproducten leidt. “Integendeel. Liberalisering leidt er vooral toe dat wetten worden afgebouwd en bedrijven vrij spel krijgen”, meent Staes.

Het effect van een vrijhandelsakkoord op landbouw is onduidelijk. “Momenteel mogen Europese appels en bepaalde kazen niet op de Amerikaanse markt en lopen de heffingen op vlees (30%), drank (22-23%) en zuivel (139%) bij ons hoog op. Maar willen wij zomaar — nog méér massale import van — genetisch gewijzigde soja en goedkope tarwe uit de Verenigde Staten?” Het Europarlementslid vraagt zich af hoeveel Europese boeren verdienen aan die import en welk effect dit zal hebben op akkerbouw in de EU.

Geen voordelen voor Europa

Bart Staes zocht een aantal cijfers op om zijn ongerustheid te staven: Europa telt 13,7 miljoen landbouwbedrijven, veelal familiale, de Verenigde Staten 2,2 miljoen. De gemiddelde oppervlakte per bedrijf is 12,6 hectare in Europa en 169 hectare in de VS. Dat zegt volgens hem toch al iets over de schaalgrootte. 
De handelsbalans van de 27 lidstaten boekte tussen 2007 en 2011 een gemiddeld handelsoverschot voor landbouwproducten van 5,6 miljard euro. In 2012 werd zelfs 6,6 miljard euro gerealiseerd. “Halen we daar het aandeel ‘drank’ uit, dan zien we meteen een tekort van 541 miljoen euro”, waarschuwt Staes voor overdreven optimisme. “Bovendien kan de heffing op al alcoholische dranken in de VS (0%) niet meer verlagen.”

Zelfde verhaal voor chocolade en cacao (653 miljoen euro op de handelsbalans). Daarop zijn de heffingen net ietsje hoger bij ons dan in de VS (8% tegenover 6%). “Dus het wegnemen van deze ‘barrière’ zal leiden tot minder export naar de VS”, legt Staes uit. Hetzelfde geldt voor producten als graanbereidingen, koffie, thee, kruiden, vetten en oliën, fruit- en groentebereidingen (conserven), confiserie, …. “Hogere taksen in de EU dan in de VS, dus geen voordeel te doen voor de Europeanen”, analyseert hij.

Kaas

Zuivel en melkproducten noteren een handelsoverschot van 589 miljoen euro gemiddeld, tot 676 miljoen euro in 2012. “Maar dat is vooral dankzij de kaas. En laat de VS nu net daar moeilijk over doen. Ze willen kaas uit de onderhandelingen houden.” Kortom, voldoende redenen voor Bart Staes om de nodige reserve aan de dag te leggen tegenover de eengemaakte Europees-Amerikaanse markt.

Het EU-parlementslid besluit: “Gaan we heus een oud neoliberaal model opdissen en iets zuurstof geven wat een stille dood aan het sterven is? Willen we echt de obesitas uit Amerika importeren via hun super size portions op basis van gesubsidieerde, goedkope landbouwgrondstoffen als maïs en soja?”, vraagt hij zich af.