Belgen beschermen zichzelf in Afghanistan

Tijdens een gesprek dat we met Yves Leterme hadden op de vlucht van Dushanbe (Tadzjikistan) naar Beiroet (Libanon), vroegen we de premier of die link tussen onveiligheid en de aanwezigheid in Afghanistan wel helemaal terecht is, aangezien de onveiligheid van de voorbije jaren eerder gelinkt is aan instabiliteit en militantisme in Pakistan. Premier Leterme bevestigde dat Pakistan minstens zo zorgwekkend is als Afghanistan, zeker aangezien Pakistan een atoommacht is die in voortdurend conflict leeft met India, maar stelde dat de aanpak van die toestand is volgens hem eerder een opdracht voor de diplomatie van grote landen als de Verenigde Staten en China. België kan daarin zo goed als geen rol spelen.
‘De focus op Afghanistan heeft te maken met 9/11. Dat is duidelijk’, zegt Leterme nog. ‘Maar dat betekent niet dat de internationale gemeenschap elders niets doet. Kijk maar naar Congo, waar de grootste troepenmacht onder VN-gezag ooit probeert de noodzakelijke orde en veiligheid te herstellen om mensen toe te laten hun land opnieuw op het spoor van ontwikkeling en goed bestuur te zetten.’
Goed bestuur is in Afghanistan, volgens premier Leterme, even belangrijk als de militaire bijdrage van de westerse landen. Daarover sprak hij met president Karzai op zondag. ‘Positief was dat Karzai tijdens zijn eedaflegging een toespraak gehouden heeft waarin hij veel nadruk legde op de strijd tegen corruptie. Ook bij de samenstelling van zijn nieuwe regering heeft hij daarnaar verwezen. Het is nu uitkijken naar het regeerprogramma en de praktijk van deze regering. Ik hoop nog altijd dat de woorden van president Karzai meer zijn dan een pose om de internationale gemeenschap even terwille te zijn.’ Op de vraag of de premier ook gesproken heeft over Ahmed Wali Karzai, de broer van de president die vanuit Kandahar een machtsimperium opgebouwd heeft en die door zowat iedereen gezien wordt als een sleutelfiguur in de corrumpering van de overheid, antwoordde Leterme positief. ‘President Karzai stelde dat zijn broer geen invloed gehad heeft op de vorming van de regering.’ Dé vraag is natuurlijk of Ahmed Wali invloed zal hebben in het finctioneren van de regering -en hoe de internationale gemeenschap daar op reageert.

De drie Belgische kampen

De situatie in de drie verschillende locaties waar de Belgische militairen actief zijn, is verschillend. In Kandahar zijn er de jongste tijd minder beschietingen van de enorme militaire basis -waar momenteel minstens 20.000 militairen verblijven en er de volgende maanden nog zo’n 12.000 zouden bijkomen-, al is een gemiddelde van een beschieting per week natuurlijk nog niet veilig te noemen. De Belgische militaire inzet hier draait rond de zes F16’s die voor luchtsteun zorgen bij grondoperaties van het Afghaanse leger of de ISAF -en uitzonderlijk ook bij operaties van de Amerikaanse troepen van Operation Enduring Freedom, die buiten de Navo-geleide ISAF opereren. Volgens majoor Igor Kamensky, bevelvoerder van de Belgische troepen in Kandahar, is de inzet van de F16’s uiterst succesvol met 100 procent militaire doelwitten, 100 procent vermijden van burgerslachtoffers en 100 procent respect voor de Rules of Engagement. Dat laatste is er trouwens voor verantwoordelijk dat de Belgische luchtmacht vermijdt wat anderen -vooral de Amerikaanse luchtmacht- doet: zo veel burgerslachtoffers maken dat de opstand erdoor versterkt wordt in plaats van bestreden. Volgens militairen die we spraken is dat Amerikaanse gedrag (‘eerst bombarderen, daarna controlleren’) overigens nog niet veranderd, ook al spreekt generaal McChrystal de voorbije maanden een andere taal dan zijn voorgangers.
In Kaboel staan de zenuwen nog behoorlijk gespannen, en dat heeft zeker te maken met de toegenomen onveiligheid in de stad -getuige de aanslagen van de voorbije maanden op doelwitten met hoge symbolische en strategische waarde. Die aanslagen bewijzen volgens waarnemers dat de coördinatie van talibangroepen met meer gesofistikeerde netwerken van Al Qaeda toeneemt. De Belgische militaire  zorgen hier voor de beveiliging van de basis zelf en komen dus zo goed als nooit buiten.
De toestand in Kunduz evolueerde het voorbije jaar naar uiterst onveilig. ‘Het gevaar begint op het moment dat we het legerkamp verlaten’, zegt kapitein Nicolas Bouvart. ‘Het is nu winter en dat betekent dat er veel minder militaire activiteit is, maar toch vinden hier dagelijks incidenten plaats tussen ISAF-militairen, talibangroepen, andere gewapende fracties, drugsbendes, …’ Ook kaitein Bouvart bevestigt dat de technologische vaardigheden en de militaire aanpak van de taliban er heel snel op vooruitgaan. Dat merkt hij aan het soort bermbommen en aan de strategie die gebruikt worden.
De militairen in Kunduz zijn zowat de enigen die zich op het terrein begeven, omdat een aantal onder hen functioneert als een OMLT (Operational Mentoring and Liaison Team), waardoor ze het Afghaanse leger effectief bijstaan in gevechtsoperaties. In principe nemen ze niet rechtstreeks deel aan de oorlog, maar als kapitein Bouvart zegt dat er ‘hier geen frontlinie is en dat het gevaar van alle kanten te gelik komt’, dan bedoelt hij ook dat er geen klare lijn te trekken is tussen een ondersteunende functie bij gevechten en een effectieve participatie aan die gevechten.