België in de VN Veiligheidsraad: balans na 1 jaar

Met een zitje in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties speelt België twee jaar mee in de eerste divisie van de geopolitiek. Halfweg het mandaat maakt MO* de balans op.
In oktober 2006 werd België door 180 van de 189 leden van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties verkozen tot lid van de Veiligheidsraad voor de periode 2007-2008. ‘Met dit lidmaatschap komt aan België een prominente rol toe in de internationale politiek. Ik beschouw de Veiligheidsraad zowat als de globale crisismanager en dus als een soort kernkabinet van de wereld’, kondigde minister van Buitenlandse Zaken Karel De Gucht (Open VLD) toen trots aan. ‘Ik wil de energie van mijn diplomaten en van mezelf erop richten om in deze periode, zonder misplaatste zelfoverschatting, te werken aan een veiligere wereld.’

Op de Directie Verenigde Naties bij Buitenlandse Zaken werden vier diplomaten speciaal belast met de Veiligheidsraad, op de permanente vertegenwoordiging van België bij de VN in New York een achttal. Daarnaast werd de Belgische ambassades in het buitenland en andere diensten van Buitenlandse Zaken gevraagd voor de nodige input te zorgen.
 
Ramkoers vermijden
Benedicte Frankinet, hoofd van de Directie Verenigde Naties bij Buitenlandse Zaken, blikt tevreden terug op het eerste jaar van het mandaat. ‘We wisten op voorhand wat je wel en niet kan doen. Eens de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad een afspraak hebben, moet je binnen de Raad inspelen op die dynamiek. Een koers varen die je radicaal in aanvaring brengt met de permanente leden, heeft geen zin.’
Klinkt voorzichtig, maar volgens professor Michel Liégeois werpt die aanpak wel vruchten af. Als onderzoeker aan het Studiecentrum voor Internationale Conflicten en Crisissen (UCL) werkt Liégeois aan een boek over België in de Veiligheidsraad.
‘België beseft dat het het werk van de Veiligheidsraad niet kan oriënteren, ons land is niet aan zet’, zegt Liégeois, die de Veiligheidsraad in juli en oktober 2007 bezocht. ‘Het succes van ons lidmaatschap kan je bijgevolg niet afmeten aan de ene of de andere concrete verwezenlijking. Maar de ernst van het werk, de coherentie van de Belgische posities, maakt dat de Belgische diplomatie na een jaar Veiligheidsraad aan geloofwaardigheid en erkenning heeft gewonnen.’
‘België is heel zorgzaam om de Veiligheidsraad als instituut te behouden. Ons land verdedigt niet per se die of die positie, maar ijvert steeds voor het multilaterale karakter van de behandeling van conflicten. Dat wordt op den duur door iedereen geapprecieerd, zowel door de VS, de Russen als landen uit het Zuiden. Ik heb in New York met diplomaten van verschillende landen gesproken en voel zelfs een zekere dankbaarheid ten aanzien van België.’
Manoeuvreerruimte
Het is al de vijfde keer dat België in de Veiligheidsraad zetelt. Daarmee behoort België tot de top-10 van landen die het vaakst als niet-permanent lid een zitje wisten te verwerven. ‘Elke keer België deelneemt aan de Veiligheidsraad, heeft het een geapprecieerde rol kunnen spelen, al heeft het nooit met een eigen programma of ideeën kunnen komen aanzetten’, besluit professor Liégeois na een vergelijking van het huidige mandaat met de vier vorige.
‘Uiteraard verschilt de situatie van het ene lidmaatschap tot het andere. Tijdens het vierde mandaat van België in de Veiligheidsraad, in 1991-1992, hadden we het meeste manoeuvreerruimte. Op internationaal vlak had je toen –net na de Koude Oorlog– een fluïde situatie zonder grote breuklijnen. Je kan bijna stellen dat Rusland toen toetrad tot het westerse kamp. Vandaag is dat niet meer het geval. Het Rusland van Poetin heeft in een aantal dossiers –denk maar aan Kosovo of Iran– niet langer dezelfde positie als de westerse landen. De situatie is meer complex dan pakweg vijftien jaar geleden.’
Een ander verschil met vroeger is dat de agenda van de Veiligheidsraad meer gevuld is. Liégeois: ‘Tot in 1992 gebeurde het merendeel van het werk in de Veiligheidsraad zelf. Vandaag heb je daarbovenop een hele serie sanctiecomités.’
Kindsoldaten
Binnen de Veiligheidsraad is België voorzitter van drie comités die toezien op de uitvoering van sancties. Het gaat om de sanctiecomités voor Al Qaeda-Taliban, Ivoorkust en Iran. Daarnaast coördineert ons land het dossier over het conflict tussen Ethiopië en Eritrea.
De Belgische diplomaten moeten in de eerste plaats de goede werking van de comités verzekeren, echt inhoudelijk zijn stempel drukken kan België hier dus niet. Frankinet: ‘Af en toe slagen we er wel in om op bepaalde opportuniteiten goed in te spelen. Een voorbeeld daarvan is de missie van de Veiligheidsraad naar Kosovo in mei 2007. De leiding van die missie werd toegekend aan de Belgische VN-ambassadeur Johan Verbeke.’
Nog zo een opsteker was het thematisch debat over grondstoffen en conflict, dat België eind juni 2007 in de schoot van de Veiligheidsraad organiseerde. België was die maand voorzitter van de Veiligheidsraad en mocht daarom zelf een thema op de agenda zetten. Het debat over grondstoffen leidde uiteindelijk tot een Voorzitterschapverklaring, die unaniem werd aangenomen door alle vijftien leden van de Veiligheidsraad. Frankinet: ‘Ik denk dat het debat over grondstoffen een succes was. De aanloop ernaar en het debat zelf hebben brede belangstelling voor het thema opgewekt. Nu moeten we aan de opvolging ervan werken, al weet ik niet of dat per se alleen binnen de Veiligheidsraad moet. Dit jaar krijgen we opnieuw de kans om een thematisch debat te organiseren. Ik merk dat er grote belangstelling bestaat voor kindsoldaten en voor geweld tegen vrouwen in conflicten.’
Volgens de diplomate zijn thematische debatten voor de niet-permanente leden een gelegenheid om een zekere visibiliteit te creëren voor hun lidmaatschap. ‘Voor de permanente leden zijn zulke debatten geen prioriteit. Daarenboven gaat een land als China er van uit dat de Veiligheidsraad zich enkel moet bezighouden met conflicten in de enge zin van het woord.’
Europese dimensie
Ook voor professor Sven Biscop van Egmont –het Koninklijk Instituut voor Internationale Betrekkingen in Brussel– is de balans van het afgelopen jaar positief, al maakt hij wel een kanttekening. Biscop: ‘Ik had gehoopt dat België samen met Italië de aanwezigheid van de Europese Unie in de Veiligheidsraad meer zou kunnen versterken. Het zou logisch zijn dat naarmate de EU zijn buitenlands- en veiligheidsbeleid uitbouwt, ze ook overal met één stem zou spreken.’
De EU heeft in de Veiligheidsraad geen eigen zitje maar wordt momenteel vertegenwoordigd door twee permanente leden –Frankrijk en Groot-Brittannië– en twee niet-permanente leden –België en Italië. Biscop: ‘Het probleem is niet zozeer dat die lidstaten elkaar tegenspreken, maar dat het uiteindelijk van de individuele lidstaten afhangt of het EU-standpunt aan bod komt of niet. De aanwezigheid van EU in Veiligheidsraad is wel wat verbeterd, maar het gaat traag vooruit.’
België heeft nog een jaar de kans om daar iets aan te doen.

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Over de auteur

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.