'Belgische gemeenten verliezen Belgische bevolking'

Immigratie is al jarenlang een hot issue. Emigratie is een weinig beschreven fenomeen. Toch zijn er jaarlijks duizenden Belgen die hun vaderland verlaten. ‘De overheid, de media en de publieke opinie besteden alleen maar aandacht aan immigratie, meer bepaald aan “de gevaarlijke buitenlanders” die België binnenstromen. Tegelijk groeit sinds de Tweede Wereldoorlog het aantal Belgische emigranten, maar daar vind je niets over terug in de media’, zegt Nicolas Perrin, onderzoeker aan de UCL.
Cijfers van de Federale Overheidsdienst van Buitenlandse Zaken geven aan dat er op 5 september 311.388 Belgen waren ingeschreven in de consulaire bevolkingsregisters, een cijfer dat dagelijks kan veranderen. Buitenlandse Zaken schat dat er in realiteit zo’n 560.000 Belgen in het buitenland leven. Dat cijfer houdt geen rekening met personen die de dubbele nationaliteit bezitten. Jammer genoeg zijn de beschikbare officiële statistieken allesbehalve accuraat. Het wettelijk systeem rond emigratie vertoont veel hiaten, waardoor het erg moeilijk is om emigratie te meten.

Geen sluitend controlesysteem


Elke persoon die voor een lange tijd naar het buitenland vertrekt, wordt verondersteld zich uit te schrijven uit het bevolkingsregister op de gemeente en zich opnieuw in te schrijven op de Belgische ambassade van het nieuwe gastland. Wie niet uitgeschreven is in België kan zich niet officieel inschrijven op de ambassade. Maar de inschrijving in de consulaire bevolkingsregisters is facultatief, dus in de realiteit houdt niet iedereen de overheid op de hoogte. Als iemand vertrekt zonder iets te laten weten en de overheid ontdekt pas veel later dat hij of zij verhuisd is, dan kan de gemeente de emigrant uit het bevolkingsregister schrappen.
De statistieken van de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie, het vroegere NIS, baseren zich met andere woorden op onvolledige gegevens uit het bevolkingsregister. Bovendien vertegenwoordigen de cijfers uit de categorie ‘externe migratie’ alle mensen met de Belgische nationaliteit, ook mensen die oorspronkelijk uit het buitenland komen en tot Belg zijn genaturaliseerd. Specifieke vragen als ‘Welke mensen van Belgische origine trekken nu definitief een streep onder hun toebehoren tot het koninkrijk België?’ en ‘Hoe lang verblijven mensen op een bepaalde locatie?’, vallen dus onmogelijk te beantwoorden op basis van de huidige gegevens. 

Emigratie van Belgen in stijgende lijn


‘Toch geven de statistieken enkele evoluties en trends aan’, vertelt Nicolas Perrin. De belangrijkste daarvan is dat de uitwijking van Belgen sinds WOII in stijgende lijn gaat. In 2005 verlieten officieel zo’n 20.000 Belgen ons land, terwijl er dat jaar 13.000 terugkeerden. In 2006 telde ons land 8030 Belgische inwoners minder. ‘De emigratie zorgt ervoor dat bepaalde gemeenten hun “autochtone” Belgische bevolking verliezen’, zegt Perrin. De grote steden verloren de meeste landgenoten: Brussel (-1048), Antwerpen (-533), Luik (-368), Bergen (-130) en Charleroi (-641).

Naast studenten en gezinnen emigreren vooral jonge, actieve mensen tussen 20 en 35 jaar, meestal om in het buitenland professioneel aan de slag te gaan. Mannen maken het grootste deel van deze groep uit. In de statistieken bestaat er geen onderscheid tussen emigranten en expats. Deze laatste zijn arbeidskrachten uitgezonden door een Belgisch bedrijf met een Belgisch contract. Emigranten zijn niet verbonden aan een bedrijf, maar verhuizen op eigen kracht naar het buitenland.

De meest populaire bestemmingslanden blijken Frankrijk (90.692), Nederland (26.803), Duitsland (22.918), Spanje (20.746) en Luxemburg (17.212), maar emigranten verklaren steeds minder waar ze naar toe gaan. Buiten Europa kent Zuid-Afrika (7.193) de grootste Belgische aanwezigheid, meldt Buitenlandse Zaken. Volgens de ervaring van Inge Roggeman van Vlamingen in de Wereld, een organisatie die wereldwijd Vlamingen ondersteunt, zijn er voor emigranten buiten Europa vijf topbestemmingen: Canada, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika, Nieuw-Zeeland en Australië. De Union Francophone des Belges à l’étranger, de Franstalige tegenhanger van VIW, weet dat onze Franstalige landgenoten voornamelijk Franstalige gebieden opzoeken: Frankrijk, de Franse overzeese departementen, Franstalig Afrika.   

Noorse spookdorpen


Emigratie binnen Europa gaat sinds de openstelling van de grenzen en de toetreding van nieuwe lidstaten een pak gemakkelijker. De administratieve rompslomp is sterk gereduceerd en Europese migranten hebben geen visum nodig. Vooral de Scandinavische landen tonen zich bereid nieuwkomers definitief op te nemen. ‘Drie jaar geleden rekruteerde Noorwegen gezinnen uit omliggende landen om spookdorpen op het platteland te gaan bewonen’, zegt Roggeman. ‘Verschillende Vlaamse gezinnen zijn daar toen op ingegaan.’

Hoeveel “oorspronkelijke” Belgen blazen nu echt alle bruggen met België op? Inge Roggeman: ‘Daar valt echt geen cijfer op te plakken, maar naar mijn aanvoelen is dat een minderheid van de emigranten. Het gaat meestal om oudere mensen die al jaren in het buitenland wonen en zich door hun vaderland in de steek gelaten voelen. Ze vinden dat hun geboorteland veranderd is of ze zijn teleurgesteld over het feit dat ze in het buitenland niet dezelfde rechten kunnen genieten. Maar tegenwoordig onderhouden steeds meer emigranten contact met België via het internet. België is minder ver weg dan vroeger.’

Geld en kennis


De redenen waarom Belgen hun vaderland te verlaten, zijn zeer verschillend. Inge Roggeman van Vlamingen in de Wereld ziet toch enkele tendensen. ‘De meesten vertrekken om professionele redenen. Ze worden uitgezonden door een bedrijf of ze vertrekken op eigen houtje, zelfs zonder concrete werkvooruitzichten.’ Ook ondernemers met ambitieuze plannen vinden hun weg naar het buitenland. Gezinnen vertrekken meestal omdat ze het in België niet goed leven vinden en een nieuwe toekomst hopen op te bouwen in het “belovende” land.

‘We krijgen veel dromers over de vloer, maar niet iedereen kan zijn emigratiedroom waarmaken’, zegt Roggeman. ‘Voor sommigen betekent emigreren een drama. Een gezin verkoopt heel zijn inboedel en verhuist naar het land van hun dromen vanuit de overtuiging dat elders wel zal lukken wat hier niet gaat. Maar dan blijkt dat ze geen werkvisum of permanent visum kunnen krijgen.’ Zuid-Afrika en de Verenigde Staten laten vooral migranten toe die financieel stevig in het land investeren. ‘Veel landen hebben een lijst met knelpuntberoepen die ze graag invullen met nieuwkomers, bijvoorbeeld in de medische of technologische sector’, zegt Roggeman. ‘Geld en kennis staan vaak centraal in het immigratiebeleid.’

Meer informatie over emigratie:

Maak MO* mee mogelijk.

Word proMO* net als 2790   andere lezers en maak MO* mee mogelijk. Zo blijven al onze verhalen gratis online beschikbaar voor iédereen.

Ik word proMO*    Ik doe liever een gift

Met de steun van

 2790  

Onze leden

11.11.1111.11.11 Search <em>for</em> Common GroundSearch for Common Ground Broederlijk delenBroederlijk Delen Rikolto (Vredeseilanden)Rikolto ZebrastraatZebrastraat Fair Trade BelgiumFairtrade Belgium 
MemisaMemisa Plan BelgiePlan WSM (Wereldsolidariteit)WSM Oxfam BelgiëOxfam België  Handicap InternationalHandicap International Artsen Zonder VakantieArtsen Zonder Vakantie FosFOS
 UnicefUnicef  Dokters van de WereldDokters van de wereld Caritas VlaanderenCaritas Vlaanderen

© Wereldmediahuis vzw — 2024.

De Vlaamse overheid is niet verantwoordelijk voor de inhoud van deze website.