Benzinerantsoenering in Iran werkt niet

Het benzineverbruik daalde in eerste instantie van gemiddeld 77 miljoen liter per dag naar 61, schrijft het persbureau Fars, maar nu gaan de scholen weer open en zal het verbruik weer toenemen. Bovendien heeft iedereen bijkomende bonnen gekregen voor de zomervakantie, zijn er voor maar liefst 45 categorieën van consumenten nog extra quota afgesproken en krijgen veel regeringsdiensten en sommige bedrijven ontheffingen.
“Bij het begin van de rantsoenering nam het verkeer af, daalde het benzinegebruik, verminderde de vervuiling en leerden de mensen hun consumptiepatroon te wijzigen… maar de extra quota hebben dat allemaal tenietgedaan”, schrijft ‘Jomhuri Eslami’, de krant van de hardliners. Cijfers van de verkeersadministratie van Teheran, waar een zevende van de Iraniërs woont en een derde van de auto’s rondrijdt, tonen aan dat dit klopt.
Een ongewenst resultaat van de rantsoenering is de enorme zwarte markt die is ontstaan voor de bonnen. Sommige bedrijven gebruiken bonnen die voor taxi’s, pick-ups en oude auto’s zijn bedoeld. “Ons werk lag stil de eerste weken”, zegt de eigenaar van een servicebedrijf. “Maar nu hebben we een paar oude taxi’s en pick-ups gekocht, en die krijgen heel wat meer benzine toebedeeld.”
De rantsoenering voor overheidsvoertuigen begon op 13 juni. Toen elf dagen later ook de olie voor privégebruik op de bon ging, braken er onlusten uit. Meer dan dertig benzinepompen werden in brand gestoken en kantoren werden in het hele land geplunderd.
Benzine is jarenlang tegen een zwaar gesubsidieerde prijs verkocht in Iran, vijf keer goedkoper dan in buurlanden. Elke dag werden er miljoenen liters de grens over gesmokkeld.
De meeste Iraanse olieraffinaderijen zijn verouderd en hebben een lage productiecapaciteit. Voor de rantsoenering moest het land zo’n 20 miljoen liter per dag invoeren. Dat kostte in het afgelopen jaar 3,8 miljard euro. In het lopende jaar mag dat volgens de begroting hooguit 1,8 miljard euro zijn. Dat komt neer op 60 miljoen liter per dag, wat nu al niet meer te bereiken is.
Het Iraanse vijfjarenplan schreef voor dat de prijzen voor 2010 marktconform moesten worden, maar het nieuwe parlement, waarin veel hardliners zijn gekozen, legde dat naast zich neer. Toen het parlement dit jaar toch besloot tot rantsoenering, droeg het de regering wel op om het openbaar vervoer te verbeteren en extra benzine tegen marktprijzen aan te bieden (die vijf keer zo hoog zijn).
Dat laatste is precies wat de regering nu niet doet, maar het parlement is wel bezig met een wet om de regering ertoe te dwingen, zei een lid van de parlementaire energiecommissie aan het persbureau Aftab.
Wat de regering wel doet, is mensen stimuleren om hun auto’s om te bouwen, zodat ze ook kunnen rijden op LPG of CNG (gecomprimeerd gas). Maar volgens een autobezitter in Teheran, die LPG gebruikt, is dat ook weer problematisch. “Er zijn weinig benzinestations met gas en de rijen zijn zo lang dat ik toch liever dure benzine zou gebruiken.”
De transportkosten zijn al met meer dan een vijfde toegenomen en bijna alle goederen zijn in prijs gestegen. “Volgens Ahmadinejad zouden marktconforme prijzen voor de extra olie leiden tot een inflatie van 100 procent. Hij geeft altijd mysterieuze ‘anderen’ de schuld, maar deze inflatie ligt toch echt aan de prijsverhogingen van de regering”, zegt de anonieme waarnemer.
“Hij moet echt uitkijken. Hier in Teheran zijn er duizend manieren om extra benzine te krijgen, maar daarbuiten wonen de mensen voor wie het echt zwaar is. De prijs op de zwarte markt is in sommige provincies ongelooflijk hoog en veel mensen die in de landbouw of het toerisme werken, verliezen hun inkomsten. Als de regering daar niets aan doet, zal Ahmadinejad hun stemmen kwijtraken.”