‘Berbers hebben recht op hun cultuur’

‘Bergers zijn vrije mensen’, zegt de Algerijnse zanger Idir. Daarmee vertaalt hij gewoon de naam die Berbers zichzelf geven, de Amazigh. ‘Wij kunnen niet leven in een werkelijkheid die niet strookt met ons vrijheidsstreven. Binnen die vrijheid is geen plaats voor geweld. We zijn geen krijgslustig volk dat andere gebieden verovert. Integendeel, we hebben in de loop der eeuwen verschillende “bezoekers” ontvangen. Die hebben geprobeerd ons te assimileren en hebben de Berbercultuur bijna verwoest. Nu is het tijd dat wij opnieuw al onze rechten opeisen.’ Idir is een van de grote voorvechters van de Berbercultuur. Voor zijn strijd voor culturele soevereiniteit wordt de Algerijnse zanger op de handen gedragen door de Berbergemeenschappen in Algerije en Marokko.

Idir werd in 1949 in Kabylië geboren als Hamid Cheriet. Hij noemt zichzelf een kind van de revolutie. ‘Wij waren trots op de onafhankelijkheid van ons land. De nieuwe centrale macht in Algerije zou de soevereiniteit van de verschillende volkeren garanderen. Maar al snel mocht ik me niet meer in mijn eigen cultuur uitdrukken. Het was verboden in het Berbers te zingen. Ik was diep ontgoocheld en heb mijn muziek gebruikt om me te verzetten tegen de ideologische, Arabisch-islamitische eenheidsworst die ons werd opgedrongen.’
In de jaren 1970 werd Idir bekend met zijn liederen die streden voor gelijke rechten voor de Berbers. Zijn fusie van Kabylische herdersfluiten, westerse gitaren en derboeka was een wegbereider voor de wereldmuziekscène.
Begin juli was Idir te gast op het Timitar-festival in Agadir, Zuid-Marokko. Hij opperde zijn droom dat de Berberse taal en cultuur een plaats zou krijgen om te bestaan, onderwezen te worden en zich verder te ontwikkelen. Nadien serveerde hij een prachtconcert voor 100.000 laaiend enthousiaste toeschouwers.
‘Elke keer dat ik in Marokko ben, zie ik een volk met dezelfde aspiraties als in mijn thuisregio Kabylië. Berbers vind je in heel noordelijk Afrika, van Egypte tot de Canarische Eilanden. We hebben een gelijkaardige cultuur en onze talen zijn verwant. De kolonisering heeft kunstmatige landgrenzen getrokken, waardoor de Berbergemeenschappen van elkaar gescheiden werden’, legt Idir uit. ‘Nochtans zijn we hetzelfde volk, dat merk ik telkens weer wanneer ik in andere Berberregio’s optreed. Overal groeit het bewustzijn dat we moeten vechten voor onze cultuur. In Algerije is de situatie van de Berbers nog niet optimaal, maar door te strijden voor onze cultuur is ze intussen geankerd in de grondwet. En hier –in het Marokkaanse Agadir– zijn ze al zo ver gevorderd dat ze een Berberfestival kunnen organiseren.’ (bt)