Berberse lente in de Arabische revoluties

Berbers –zelf spreken ze van Imazighen– zijn de oorspronkelijke bewoners van Noord-Afrika. Ze maken nog steeds minstens de helft uit van de bevolking in Marokko, een kwart van de Algerijnse, en vormen kleine minderheden in onder meer Tunesië, Libië en Mauritanië. Deze Maghrebijnen beseffen dat ze best solidair blijven en hun etnische verschillen niet naar voor schuiven als een probleem. Wanneer het regime van Khadaffi aanvallen richt op de Berberse gebieden in Libië, blijven Libiërs herhalen dat Berbers en Arabieren één natie vormen tegen Khadaffi. In Marokko worden de oproepen voor demonstraties steevast in het Arabisch én het Berbers geschreven en uitgesproken.

In het land van koning Mohammed VI is de rol van de Berbers in de protesten ook het meest zichtbaar. De Marokkaanse 20 februari-beweging, die ijvert voor een onmiddellijke democratisering van het land, wil het Tamazight –de Berberse taal– instellen als officiële landstaal. En de herdenking van de “Berberse lente” vormde op 24 april de aanleiding voor nationale demonstraties in heel Marokko. De term verwijst naar het optreden van het Algerijnse leger op 20 april 1980 tegen een groep studenten. Daarbij vielen minstens twee doden. De studenten kwamen in opstand nadat het Algerijnse regime een lezing over Berberse poëzie aan een universiteit had verboden.

Voorlopig leidde de Arabische lente alvast tot een paar kleine symbolische successen voor de Berberse identiteit in Noord-Afrika. Zo kondigde Mohammed VI op 9 maart een referendum aan over een grondwetswijziging die in juni zou volgen. In zijn speech stelde hij voor om ‘het rijke, gevarieerde maar verenigde karakter van de Marokkaanse identiteit’ op te nemen in de grondwet, ‘inclusief de Berberse component als vast element en gedeeld goed behorende tot alle Marokkanen’. De discussie over de landstaal is nog niet beslecht: moet het Tamazight een officiële taal worden of enkel een nationale landstaal (in dat geval zou de taal niet verplicht worden voor ambtenaren)?

Libiërs spreken van een kleine vooruitgang nu de nieuwe Libische tv-zender aandacht besteedt aan het Berberse deel van hun land. Onder Khadaffi, die de plaats van de Berbers in de geschiedenis lang ontkende, was het verboden de Berberse cultuur te promoten.