Bevolking kiest eerder voor koning dan voor gesjeesde politici

Sinds zaterdag zijn er in Kathmandu af en toe publieke steunbetuigingen te
zien voor de koning. In kleine optochten wordt de Nepalese vorst geprezen
en worden de politici gehekeld. Tegenbetogingen waarbij de koning het te
verduren krijgt zijn er ook, maar veel minder.

Koning Gyanendra legde tijdens zijn ophefmakende televisietoespraak van
vrijdagavond uit dat hij de regering van premier Sher Bahadur Deuba
ontsloeg omdat die er niet in was geslaagd tegen 13 november verkiezingen
te organiseren. Deuba had de koning donderdag gevraagd de verkiezingen met
een jaar uit te stellen. Gyanendra heeft aangekondigd dat hij de
uitvoerende macht weer zal overdragen aan een nieuwe regering, die tegen
woensdag zou moeten zijn samengesteld. Die ploeg, die zou bestaan uit
onbesproken figuren aanbevolen door de politieke partijen, moet dan zo snel
mogelijk verkiezingen organiseren.

Bijna alle partijen gaan hevig tekeer tegen de beslissing van de koning.
Volgens de partij van ex-premier Deuba, het Nepali Congress (Democratic),
gaat het om een ongrondwettelijke en ondemocratische beslissing. Deuba
zelf is van oordeel dat alleen het parlement een regering kan ontslaan -
het Nepalese parlement is momenteel ontbonden. Ook het oorspronkelijke
Nepali Congress, de partij waaruit Deuba begin dit jaar met een aantal
aanhangers vertrok, en de grootste communistische partij van het land
hebben de maatregel van de koning veroordeeld. Maar de voorbije dagen zijn
al twee pogingen mislukt om alle grote partijen bijeen te brengen om een
gezamenlijke strategie uit te stippelen. Aan een derde poging werd maandag
gewerkt.

In tegenstelling tot wat de politici verwachtten, neemt de Nepalese
bevolking het niet op voor de gevallen regering. Veel organisaties vinden
dat de koning goed heeft aangevoeld waar het land nood aan had. De koning
heeft juist gehandeld, oordeelt Rabi Bhakta Shrestha, de voorzitter van de
Federatie van Nepalese Kamers van Koophandel en Industrie (FNCCI). Dit
land heeft een stabiele leiding nodig en niet het politieke gekrakeel dat
we zo lang hebben moeten verduren. Misschien heeft de koning iets fout
gedaan, zegt Kailash Sharma, een groenteverkoper in Baneshwar, een
buitenwijk van Kathmandu. Maar het was wel nodig om de politici een lesje
te leren.

De politieke partijen en hun leiders genieten zo weinig steun, dat de
Nepalese monarchisten beginnen te dromen van een terugkeer naar de
situatie van voor 1990. Na een gewelddadige volksopstand tegen de absolute
macht die de koning sinds 1960 genoot, werd Nepal dat jaar weer een
parlementaire democratie met een constitutionele monarchie.

Maar waarnemers waarschuwen dat het slinkende krediet van de politieke
klasse meer een afspiegeling is van de frustratie die veroorzaakt wordt
door de corruptie, de inefficiëntie van het bestuur en het aanslepende
conflict met de maoïstische rebellen dan dat het zou wijzen op groeiende
anti-democratische tendensen. De mensen waren het wangedrag van hun
politici gewoon hartsgrondig beu, zegt Yubaraj Ghimire, een redacteur van
de krant ‘Kantipur’.

Momenteel lijkt alles kalm in de hoofdstad, maar het kan tot een
confrontatie komen tussen de koning en de politieke partijen. Koning
Gyanendra heeft immers duidelijk gemaakt dat hij zijn vertegenwoordigers
wil in de voorlopige regering die woensdag zou moeten zijn gevormd. Van de
grote partijen stemt voorlopig alleen de conservatieve Nationale
Democratische Partij daarmee in.

Nepal heeft slechte ervaringen met een koning die de koers wil uitzetten
voor ‘s lands instellingen. In 1960 ontsloeg de toenmalige koning, de vader
van Gyanendra, ook een regering die na democratische verkiezingen aan de
macht was gekomen. Daarop werden ook alle politieke leiders gevangen gezet
en alle partijen verboden. Het was het begin van een absolutistisch bewind
dat 30 jaar zou duren.

Zo ver is Nepal nu nog niet. De grondwet is niet opgeschort, partijen en
kranten kunnen hun werk blijven doen en zelfs betogingen tegen de koning
wordt geen haar in de weg gelegd.

Als de koning zoals beloofd tegen woensdag een nieuwe regering op de been
brengt, zal die het volgens de meeste analisten heel moeilijk krijgen. Het
wordt ondoenbaar geacht verkiezingen te organiseren voordat de opstand van
de maoïstische rebellen is beëindigd. Die rebellen namen in 1996 de wapens
op om van Nepal een republiek te maken; vooral op het achtergestelde
platteland hebben ze een ruime aanhang. De opstand heeft de voorbije jaren
meer dan 4.500 slachtoffers gemaakt. De laatste tijd houden de rebellen
zich rustig. Ook zij hebben veel kritiek op de tijdelijke machtsgreep van
de koning.