Bhutan probeert eerste rookvrije land te worden

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft geen gegevens over het verbruik van tabak in Bhutan, maar roken, pruimen en snuiven zijn er wijdverbreide gewoonten. De enige taksvrije winkel in de hoofdstad Thimphu verkocht vorig jaar voor ongeveer 12.000 euro aan tabakswaren. 18 van de 20 districten van het land hebben zich officieel tabaksvrij verklaard, maar toch zijn er nog overal sigaretten te vinden. De regering beschouwt de bestrijding van de tabaksconsumptie wel als een prioriteit. De voorbije jaren werden geregeld voorlichtingscampagnes georganiseerd en het ministerie van Volksgezondheid voerde ook een campagne om alle werkplaatsen rookvrij te maken. Nu heeft de regering nog een tandje bijgestoken.

Volgens gezondheidsdirecteur Gado Tshering, de drijvende kracht achter de campagne om Bhutan helemaal tabaksvrij te maken, kan een klein land als Bhutan onmogelijk de ongezonde gewoonten van zijn burgers subsidiëren. De gezondheidszorg is over het algemeen gratis in Bhutan, en dus betaalt de overheid alle kosten die voorvloeien uit het misbruik van tabak.

De regering begint ook strenger op te treden tegen het roken omdat ze zich zorgen maakt over het toenemende gebruik van marihuana door jongeren. Die hebben de gewoonte de tabak uit gewone sigaretten te halen, die te vermengen met marihuana en dat mengsel opnieuw tot sigaretten te rollen. Er groeit nogal wat cannabis in Bhutan, maar de plant werd vroeger alleen als veevoeder gebruikt. Pas sinds kort zouden jongeren oog hebben gekregen voor de hallucinogene kwaliteiten van het gewas. De regering is ermee begonnen cannabisplantages plat te branden en jongeren voor te lichten over de negatieve gevolgen van drugsgebruik.

De campagne tegen het roken heeft ook een religieus kantje - niet verwonderlijk in een streng boeddhistisch land als Bhutan. De goeroe Rimpoche, de grote heilige die ons het boeddhisme bracht, leerde ook dat roken slecht was en dat volgelingen van de Boeddha geen tabak mogen gebruiken, zegt minister van Volksgezondheid Sangay Ngedup. Ook hij staat helemaal achter de poging om alle tabakswaren uit het land te weren. Dat roken in Bhutan een probleem was in de achtste eeuw moet met een korreltje zout worden genomen, maar het land heeft in elk geval een lange antitabaktraditie. In de 17de eeuw verbood de krijger-monnik Shabdrun Ngawang Namgyal, de stichter van het moderne Bhutan, het gebruik van tabak in overheidsgebouwen.

Volgens Sangay Thinley, een ambtenaar van het ministerie van Volksgezondheid, is het geen onmogelijke opgave om Bhutan helemaal rookvrij te maken - daarvoor moeten alleen de aanvoerwegen worden geblokkeerd. Bhutan produceert geen tabak, en dus moet alles wat hier gerookt of gepruimd wordt, worden ingevoerd. Bhutan was eeuwenlang nagenoeg volledig van de buitenwereld afgesneden en probeert nog altijd angstvallig zijn boeddhistische eigenheid van buitenlandse invloeden te vrijwaren. Toeristen worden bijvoorbeeld pas sinds de jaren 70 toegelaten, en visa worden nog altijd maar met mondjesmaat verstrekt.

Maar toch betwijfelen de inwoners van Thimpu of het verbod op de verkoop van geïmporteerde tabakswaren Bhutan helemaal rookvrij zal maken. Een verbod op de invoer van rookwaren haalt niets uit zolang er overal sigaretten uit (de buurlanden) China en India blijven opduiken, zegt een journalist van de plaatselijke openbare omroep. Zelfs westerse sigarettenmerken zullen volgens hem onder de toonbank verkocht blijven worden. Elke winkelier kan je vertellen dat het personeel van Druk Air (de nationale luchtvaartmaatschappij) als reserveleveranciers fungeren. De douane en de belastingdiensten weten ervan, maar ze zwijgen omdat ze in de winsten delen.