Birma houdt VN angstvallig buiten de deur

De militaire junta van generaal Than Shwe, weigerde twee telefoontjes te beantwoorden van Ban Ki-moon en liet de secretaris-generaal van de VN. De regering antwoordde ook niet op twee brieven die vorige week werden verstuurd en waarin wordt opgeroepen tot samenwerking tussen de VN en de Birmese overheid.
Gisteren werden wel voor het eerst diplomaten en VN-medewerkers toegelaten in het gebied dat getroffen is door de orkaan Nargis. Zij kregen onder strikte regie twee dorpen te zien waar het leger tentenkampen had opgezet voor de slachtoffers van de cycloon.
Ondanks de weerstand gaat er deze week een derde brief naar de junta, namens de ondersecretaris-generaal voor Humanitaire Zaken, John Holmes. De regering heeft hem een visum toegezegd en hij wil het land de komende week bezoeken. De hulpverlening in Birma gaat volgens de Verenigde Naties erg moeizaam omdat het regime beperkt hulpgoederen en hulpverleners toelaat in het land.
Politisering
In antwoord op beschuldigingen dat de VN proberen de crisis te “politiseren”, zei de secretaris-generaal vrijdag tijdens een informele zitting van de Algemene Vergadering dat tot dusverre geprobeerd is politisering van de humanitaire crisis te vermijden. “Onze humanitaire inzet moet zoveel mogelijk los staan van politieke bemoeienis. Dit gaat niet over politiek. We richten ons op het redden van levens”, zei hij, in een poging de angst van de militaire junta te bezweren.
Sommige westerse landen in de VN-Veiligheidsraad worden ervan beschuldigd de kwestie juist wel politiek te willen uitbuiten. Een gevolg daarvan was dat zowel China als Rusland, twee permanente leden met vetorecht, de positie hebben ingenomen dat de humanitaire crisis in Birma “geen bedreiging is voor de internationale vrede en veiligheid”. Dat betekent dat er ook geen grond is voor tussenkomst van het meest krachtige politieke orgaan van de VN.
Voedseldroppings vanuit de lucht zijn uitgesloten om zowel politieke als logistieke redenen. Unilaterale interventie - onder het controversiële principe van “responsibility to protect” (verantwoordelijkheid om te beschermen), ook wel R2P genoemd - ligt moeilijk vanwege de brede politieke strekking en sterke tegenstand van ontwikkelingslanden. “Er is geen reden voor een R2P-interventie”, zegt een Aziatische diplomaat. “omdat dit een puur humanitaire aangelegenheid is, er is geen sprake van misdaden tegen de menselijkheid of genocide.”
Selectief
Ban heeft impliciet aangegeven dat hij de door de cycloon getroffen gebieden wil bezoeken, maar een uitnodiging van de junta bleef uit. Door de cycloon raakten 1,6 tot 2,5 miljoen mensen ontheemd. Naar verwachting zal Holmes proberen bij de regering visa los te krijgen voor tientallen VN-hulpverleners en humanitaire organisaties die het land niet in mogen. De kans dat de regering instemt met de verzoeken van de VN is echter klein, omdat zij zich tot nu toe erg selectief toonde in de toelating van buitenlanders.