'Bosnische vrede staat op instorten'

Het opiniestuk van de voormalig Amerikaanse vredesafgezant Richard Holbrooke en Paddy Ashdown, die Bosnië tussen 2002 en 2006 bestuurde namens de VN, verscheen vorige week in de Britse krant The Guardian. Volgens de twee diplomaten staat het land dertien jaar na de Balkanoorlog weer aan de rand van de afgrond. Als de internationale gemeenschap niet optreedt, dreigt opnieuw een mogelijk gewelddadige splitsing, menen ze.

Schuld

Bosnië heeft 4,6 miljoen inwoners:  48 procent is Bosniak, 37 procent Serviër en 14 procent Kroaat. Na het vredesakkoord uit 1995, bewerkstelligd door Holbrook, bestaat het land uit twee autonome ministaatjes: de Republiek Sprska voor de Bosnische Serviërs en Bosnië en Herzegovina voor de moslims en Kroaten. De twee delen worden tot één staat verbonden door gezamenlijke instanties. In de brief beweren Holbrook en Ashdown dat de Bosnische Serviërs die instanties proberen te verzwakken zodat het land uiteenvalt. De Bosniaks en Kroaten proberen de instanties juist te versterken om de eenheid in het land te versterken.
Volgens het duo is de Bosnische Serviër Mirorad Dodik, premier van de Republiek Sprska, schuldig aan de heersende chaos. Met steun van Rusland probeert hij het land in een positie te brengen ‘om af te splitsen zodra de mogelijkheid zich voordoet’.
Hij frustreert het nationale beleid waar hij maar kan. Omdat de VS en de EU daar geen oog voor hebben, kan Dodik doen wat hij wil terwijl hij steun krijgt van zijn nationalistische achterban, aldus de brief. Niet alleen Holbrook en Ashdown waarschuwen voor problemen in het Balkanland. Ook de Amerikaan Raffi Gregorian, rechterhand van VN-bestuurder in Bosnië Miroslav Lajcak, maakt zich zorgen. Onlangs legde hij in een toespraak de schuld voor de chaos bij de politici die het land besturen.
“Die zijn alleen bezig met hun eigen nationalistische en economische belangen”, zei hij. “Door partijgenoten de leiding over overheidsbedrijven te geven en controle te houden over bouw- en landbouwgrond kunnen zij zorgen voor hun eigen inkomsten. Dat gaat ten koste van de welvaart van de burgers. Dat zorgt voor grote nrust onder de bevolking.”

Spanningen

In de Bosnische Oorlog, van 1992 tot 1995, kwamen honderdduizend mensen om het leven totdat de vrede van Dayton een einde aan het conflict maakte. Destijds vochten Christelijk-orthodoxe Serviërs om delen van het land te annexeren en om het gebied van andere etnische groepen te zuiveren. De islamitische Bosniaks en katholieke Kroaten vochten juist om hun land bijeen en onafhankelijk te houden.
De spanningen tussen moslims, Serviërs en Kroaten in Bosnië zijn de afgelopen tijd weer toegenomen. Holbrook en Ashdown vrezen dat de situatie uit de hand kan lopen. Ze waarschuwen dat het tijd is om weer op Bosnië te letten als wij niet willen dat de zaken snel weer gevaarlijk worden. “We zouden inmiddels allemaal moeten weten wat voor prijs daarvoor betaald wordt”, aldus de twee diplomaten.