Bouwchaos dreigt Khartoem nog zuur op te breken

De regering voerde een lange strijd met het opstandige zuiden van het land, en heeft nu de handen vol met de rebellen in het westelijke Darfoer en internationale beschuldigingen van oorlogsmisdaden in de regio. Maar die problemen hebben nauwelijks invloed gehad op de investeringen.
“De bouwindustrie verandert het landschap,” zegt Mohamad Elmuntasir Ahmed, professor techniek en architectuur aan de universiteit van Khartoem. “Ze kappen groene zones in en rond Khartoem om er residentiële wijken te bouwen. Het is allemaal niet te best gepland en de bouwwoede heeft nu al een negatieve impact op de kwaliteit van het water en van de grond. Op lange termijn vrezen we voor waterschaarste, de volksgezondheid en andere socio-economische gevolgen.”
Omdat er geen duidelijke richtlijnen zijn over de import van bouwmaterialen, gebruiken sommige aannemers bovendien gevaarlijke producten. “Die materialen kunnen de volksgezondheid schaden. Sommige vlamvertragers zijn bijvoorbeeld een bron van kankerverwekkende stoffen die via de moedermelk doorgegeven kunnen worden.”
Ahmed wijst er ook op dat de gebouwen te ver van elkaar staan in het Soedanese klimaat. “Als de gebouwen dichter bij elkaar staan, houden ze koele lucht beter vast. Nu is er meer energie nodig om de huizen koel te houden met airconditioning, met meer vervuiling als gevolg.” Volgens Ahmed moet de controle van de overheid veel strenger worden. “De wetgeving is voorbijgestreefd en er is niet voldoende opvolging van bouwprojecten. Kortom: we hebben nieuwe wetten nodig, die ook opgelegd worden in de praktijk.”
Sharaf Bannaga, een bouwconsulent die tot 2001 bij de Soedanese overheid werkte, is het daarmee eens. “Aannemers zijn volledig vrij om te doen en laten wat ze willen”, zegt hij. “Ze liggen niet wakker van de gevolgen voor het milieu. Eens de overheid toestemming gegeven heeft voor een project, kun je helemaal je gang gaan.”
Ahmed wijst er wel op dat milieubeheer in Soedan nog in zijn kinderschoenen staat. “Het ministerie van Leefmilieu is pas in 1995 opgericht. Er wordt hard gewerkt, maar er is meer tijd nodig om een nieuwe systeem op poten te zetten.”
Ook Bannaga ziet de bouwchaos als uitwas in een arm land dat moeite heeft om rekening te houden met het leefmilieu. “We slagen er niet in om water te zuiveren en ons afvalwater te beheren,” zegt hij. “De meeste huishoudens zoeken een eigen manier om van hun afvalwater af te komen, door het te lozen in de grond of in waterlopen. Er is geen riolering. Hetzelfde geldt voor vast afval: er is geen ophaling, dus het meeste wordt ter plaatse verbrand.”
Toch is het leefmilieu erg belangrijk in een land als Soedan, omdat veel mensen er voor hun overleven afhankelijk van zijn. “En dat kan het probleem ook net erger maken,” zegt Bannaga. “Wie arm is, kapt bomen om het hout te verkopen. Maar niemand plant nieuwe.”
Grondbezit
Naast een negatieve ecologische impact heeft de bouwwoede ook voor conflicten rond grondrechten gezorgd. Zo worden er twee bruggen gebouwd naar het eiland Tuti in de Nijl, midden in de hoofdstad, en een weg over het eiland die de bruggen moet verbinden. Het project moet de verkeersdrukte in de hoofdstad verlichten. Bij de aanleg was echter nauwelijks rekening gehouden met de rechten die bewoners van het eiland hadden op de gronden.
“We moesten het project stopzetten na klachten van inwoners dat de weg over hun grond liep,” zegt Abdul-Wahid Abdul-Moniem Abdul-Aziz, hoofd van het departement Wegen en Bruggen. “We hebben 13 maanden lang moeten onderhandelen om een compromis te vinden.” Door het conflict zijn de aannemers zich nu wel goed bewust geworden van de milieuwetgeving in Soedan, zegt Abdul-Aziz. “We hebben een ministerie voor het milieu en een speciale rechtbank die aannemers in het oog houdt.”
Maar Bannaga is niet onder de indruk en vraagt om meer en strengere controles. “Er is misschien wel een wetgeving,” zegt hij. “Maar in de praktijk blijft die dode letter.”