Braziliaans sprookje krijgt een knauw

Al jaren lacht de toekomst Brazilië toe. Het land heeft de internationale financieel-economische crisis relatief goed doorstaan. De armoede daalde fors, de VN-millenniumdoelstelling om tegen 2015 de honger te halveren had het land al voor 2013 gehaald.

Het aandeel van de middenklasse in de totale bevolking groeide de voorbije tien jaar van 38 naar 52 procent (volgens officiële cijfers). Bovendien beschikt het land over enorme olievoorraden voor zijn kust.

De twee grote sporttoernooien die Brazilië in 2014 (WK voetbal) en 2016 (Olympische Spelen in Rio) organiseert, moesten de kroon op het werk worden. Maar dit jaar verstoorden diezelfde tornooien het sprookje brutaal.

Grootste protesten sinds 1992

Brazilië beleefde in juni de grootste straatprotesten sinds 1992, toen massamanifestaties tot het vertrek van president Fernando Collor leidden.

Het protest begon met vijfduizend jongeren, die een prijsstijging van het openbaar vervoer aanklaagden. Het bracht in tien dagen anderhalf miljoen mensen op de been, onder meer in São Paulo en Rio de Janeiro.

Ze eisten onder meer investeringen in gezondheidszorg en onderwijs, een verkorting van de werkweek tot 40 uur, een belastinghervorming die de rijksten meer doet betalen, en een opschorting van de mijnbouwconcessies.

Miljoenen voor sporttornooien

De rechtstreekse aanleiding voor het protest was de organisatie van de Confederations Cup in Brazilië, het voetbaltornooi dat traditioneel als generale repetitie dient voor het WK. De miljoenen die naar de grote sporttornooien gaan, steken veel Brazilianen de ogen uit.

Het Volkscomité van de Wereldbeker en de Olympische Spelen, dat vijftig organisaties groepeert, had in mei al een vernietigend rapport gepubliceerd. Daarin stond dat bijna dertigduizend gezinnen hun huis hadden moeten verlaten om plaats te maken voor het WK en de Spelen. Alleen al in Rio de Janeiro, waar de Spelen plaatsvinden, moesten 3000 families hun huis uit, voor nog eens 7800 andere dreigde hetzelfde.

Volgens het comité hadden sommige gezinnen te horen kregen dat ze hun woning moesten verlaten zonder dat ze nog de tijd hadden om hun spullen te pakken, in andere gevallen vonden de onderhandelingen over de verhuizing plaats naast de graafmachines die klaar stonden om het huis te slopen. De compensatie voor de onteigening was bovendien te laag om een nieuwe woning te kopen.

Willekeurige arrestaties

Bij het aanhoudende straatprotest pakte de politie willekeurig mensen op, vertelden verscheidene bronnen.

Volgens analisten gooide dat olie op het vuur. De vernielingen werden aangericht door kleine groepen vandalen die in de manifestaties geïnfiltreerd waren, zeiden ze. Volgens de Orde van Advocaten waren de veiligheidsdiensten niet voorbereid op de aanwezigheid van groepen fascisten die in de manifestaties geïnfiltreerd waren.

President Dilma Rousseff moest de veiligheidsdiensten publiekelijk oproepen terughoudender op te treden.

Grote klimaatvervuiler

Op de koop toe kwamen er dit jaar berichten dat Brazilië, dat zich lang een groen imago heeft aangemeten, de laatste vijf jaar is gaan behoren tot de groep van grootste klimaatvervuilers ter wereld. De ontbossing is verminderd maar in tien jaar tijd is het aantal auto’s er verdubbeld.

Het aantal wagens in Brazilië is gegroeid van 24,5 miljoen in 2001 naar 50,2 miljoen 2012, blijkt uit een rapport van het Observatorium van de Grootsteden, een Braziliaanse overheidsinstelling, dat gisteren is gepubliceerd. Dat is een verdubbeling. In dezelfde periode groeide de bevolking met net geen 12 procent.

De redactie van persagentschap IPS Vlaanderen blikt in december terug op markante trends en gebeurtenissen uit het voorbije jaar. Dit was aflevering 5.