Braziliaanse film wordt commercieel succes

In 2002 bedroeg het aandeel van de Braziliaanse film al acht procent van de ‘box office’ en vorig jaar groeide dat tot 22 procent. Dat komt al een beetje in de buurt van de jaren zeventig, toen de lokale filmindustrie gouden jaren beleefde en 35 procent van de verkoop inpalmde. Ook internationaal is er sprake van een doorbraak - getuige daarvan onder meer het succes van ‘City of God’ van Fernando Meirelles en Kàtia Lund, een kroniek van de opkomst van de drugsbaronnen in de favelas van Rio de Janeiro

De meest succesvolle prent van 2003 was ongetwijfeld Carandirú, een film over het keiharde leven in het gelijknamige gevangeniscomplex in Sao Paulo. De gewelddadige bijklank van de naam - de politie slachtte in 1992 11 gedetineerden af in Carandirú - weerhield de Brazilianen niet om er massaal naartoe te trekken: bijna vijf miljoen mensen kochten een ticket voor de film. Op nummer twee van de Braziliaanse ‘box office’ staan Lisbela e o prisioneiro (Lisbela en de Gevangene) en Os normais (De Normalen), die elk een miljoen kijkers lokten.

Producenten en vakbladen spreken al over een ‘Braziliaans Bollywood’, naar het voorbeeld van de succesvolle Indiase filmindustrie. De Braziliaanse filmsector blijft met 30 langspeelfilms per jaar echter een stuk minder productief dan de Amerikaanse of Indiase industrie. Ter vergelijking: Bollywood verzadigt 90 procent van de binnenlandse markt met honderden films van eigen bodem.

Het commerciële succes in eigen land is vooral te danken aan het tv-netwerk Globo, dat zich heeft ontpopt als het productiecentrum voor heel wat kaskrakers en de standaardleverancier van acteertalent. Het hoofd van TV Globo, Guel Arraes, is de spilfiguur van de vernieuwing. Guel Arraes (de zoon van de legendarische socialistische voorman Miguel Arraes) studeerde filmkunde in Frankrijk en blies de Braziliaanse televisie opnieuw leven in met vernieuwende humor en een jong en wendbaar taalgebruik. Hij introduceerde de cinematografische taal op de buis.

De nieuwe dynamiek kreeg ook de filmindustrie in zijn greep. De nieuwe Braziliaanse films zijn bijna steeds schatplichtig aan de televisie. ‘De Normalen’ bijvoorbeeld, een gesofistikeerde komedie over het dagelijks leven van een koppel, was een tv-serie voor het een film werd.

Globo combineert artistieke vernieuwing met een goed geoliede marketingmachine - het consortium bezit naast tv-zenders ook radiostations, kranten en magazines.
De alliantie met de televisie verhoogt de overlevingskansen van de kwetsbare eigen cinema tegen het geweld van de Amerikaanse kaskrakers. Maar volgens critici ondermijnt de televisie het ware karakter van de film en verstoort de twee-eenheid de filmtaal. Het conglomeraat Globo Filmes voert de bekende koppen uit de soaps en televisieseries op als sterren op het witte doek. Net als in Hollywood keren daardoor steeds dezelfde gezichten terug in de film, in het theater, in de reclame en zelfs in sociale campagnes.