Braziliaanse haven lokt haaien naar stranden

De haaien begonnen de badgasten en vooral de surfers, van de stranden van Recife aan te vallen in 1992. Van 1992 tot 2006 werden 47 aanvallen geregistreerd, waarbij 17 doden vielen, blijkt uit een studie van Fabio Hazin, directeur van het departement visserij van de Federale Rurale Universiteit van Pernambuco.

Het aantal aanvallen is hoog voor een kuststrook van nauwelijks 20 kilometer. Wereldwijd vinden er ongeveer honderd aanvallen per jaar plaats, de meeste in Australië, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Bovendien kende Recife dit soort incidenten voordien niet.

Haven van Suape

Alles wijst op de haven van Suape als oorzaak van de aanvallen. De bouw van de haven, 40 kilometer ten zuiden van Recife, begon in 1977, maar verliep aanvankelijk traag doordat te weinig bedrijven konden worden aangetrokken. Vanaf de periode 1989-1991 ontving de haven meer schepen. Zodra meer dan dertig schepen per maand aankwamen, begonnen de aanvallen van de haaien.

Haaien hebben de gewoonte schepen te volgen, zegt Hazin. Daardoor heb je sowieso al een hoger risico op aanvallen in havenzones.

Bovendien werd de monding van de rivieren Ipojuca en Merepe in de baai van Suape afgesloten om haveninstallaties en industrieterreinen te bouwen. Daardoor konden de vrouwtjes van de stierhaai (Carcharhinus leucas) niet langer water met een laag zoutgehalte bereiken om hun jongen ter wereld te brengen. De agressieve soort, die bij de meeste incidenten betrokken is, week daardoor uit naar het estuarium van de Jaboatão, dichter bij Recife en de stranden die het vaakst aanvallen te verduren hebben.

Een ander gevolg van de havenuitbreiding is dat het plankton in Suape achteruitgaat. Daardoor daalt ook het aantal vissen en schaaldieren dat er op zoek gaat naar voedsel, zegt Hazin.

Goed milieubeleid

Ook waterwerken in de buurt van de stranden van Boa Viagem en Piedade, waar zich 80 procent van de aanvallen voordeed, en de vervuiling van de rivier Jaboatão, die bloed en ingewanden van dieren meevoert, kunnen verklaren waarom vooral de stierhaai de meeste aanvallen heeft uitgevoerd.

Die laatste twee factoren, die los staan van de havenontwikkeling, worden benadrukt door de verdedigers van de haven van Suape. De haven heeft het op een na beste milieubeleid van de Braziliaanse havens, zegt Nationaal Agentschap voor Watertransport.

Ecologische corridors

Het haven- en industriecomplex beslaat 13.500 hectare rond de baai, maar 59 procent is groene zone, zegt Roberto de Abreu e Lima van het regionale ministerie voor Economische Ontwikkeling (SDEC). Aanvankelijk zou dat 45 procent zijn “maar we hebben de groene zone uitgebreid en ook ecologische corridors gecreëerd om de biodiversiteit beter te bewaren.”

Mangroves en bossen langs de rivieroevers moeten nog hersteld worden, geeft hij toe.
Suape is een “natuurlijke haven”. Het water langs de kust is diep, daardoor waren weinig ingrepen nodig, behalve een opening van 300 meter in de koraalriffen, zegt Felipe Chaves van SDEC.

Maar de bouw van de haven- en industriezone heeft een impact op de mariene ecosystemen die moeilijk te evalueren is, en de aanvallen van de haaien zijn het “kleine zichtbare deel” van die impact, waarschuwt Hazin.