Braziliaanse stadsbewoners draaien vergeefs aan waterkraan

Voor de achttien miljoen mensen in Sao Paulo is de watervervuiling “een tijdbom die elk moment kan ontploffen”, zegt Maria Luisa Ribeiro, coördinator van het Water Netwerk, een initiatief van de plaatselijke milieugroepering SOS Mata Atlantica.

Op hun maximumcapaciteit kunnen de acht systemen die Sao Paulo van water voorzien, 65.000 liter water per seconde verwerken. Jarenlang werd in verschillende wijken om de dag de watervoorziening stilgelegd. Door een verbetering van het distributiesysteem en meer regenval, werd deze rantsoenering in 2002 opgeheven. Er is echter niet meer water beschikbaar, zegt Ribeiro.

Sao Paulo werd gebouwd op een plaats met beperkte waterbronnen, bij het begin van de Tieté River die de staat Sao Paulo doorkruist. Ontbossing en bewoning van de rivieroevers zorgde er later voor dat de capaciteit van de rivier om water te leveren, verder afnam.

Volgens een volkstelling uit 2000 wonen ongeveer 1,6 miljoen mensen al dan niet illegaal in de buurt van de rivier. De bevolking groeide de afgelopen jaren sterk, waardoor ook meer afval in de rivier en reservoirs wordt gedumpt.

De Wet ter Bescherming van Waterbronnen uit 1975, die illegale bewoning in de buurt van stroomgebieden beperkt, bleek weinig effect te hebben. De illegale bewoners veroorzaken de watertekorten, zegt Ribeiro.

De vervuiling maakt het water ook duurder. De afgelopen vijf jaar nam het gebruik van chemicaliën om het water te zuiveren met 51 procent toe. De distributiekosten stegen eveneens, omdat de helft van de stedelijke bevolking afhankelijk is van het Cantareirasysteem, zeventig kilometer ten zuiden van het stadscentrum van Sao Paulo. Het water van Cantareira komt uit bovendien de Piracicaba Rivier, die gedeeld wordt met andere grote steden. “Dat leidt tot managementconflicten en andere ruzies”, aldus Ribeiro.

SABESP, het staatsbedrijf dat de watervoorziening in Sao Paulo regelt, nam maatregelen om de watertoevoer uit te breiden, de distributie te verbeteren en zuinig gebruik te promoten. Daarnaast werd gewerkt aan het dichten van lekken; ongeveer een derde van het water gaat verloren door breuken in de leidingen.

Rio

In Rio de Janeiro is de situatie iets minder dreigend. Tot 2025 is de watervoorziening voor de elf miljoen inwoners en de industrie zeker gesteld, zegt Friedrich Hermes, voorzitter van het Comite voor het Stroomgebied van de Guandú Rivier. Die rivier zorgt voor 85 procent van het water.

Het systeem profiteert van vijf dammen die tientallen jaren geleden gebouwd werden om elektriciteit op te wekken uit de rivier Paraíba do Sul, die in de buurt van Sao Paulo ontspringt en doorloopt tot in de staat Rio de Janeiro.

Het volume van de rivier geeft de verantwoordelijken rust, maar het zegt niets over de waterkwaliteit. “De rivier heeft voorlopig nog genoeg water”, zegt Edes Fernandes de Oliveira van CEDAE, het staatswaterbedrijf van Rio de Janeiro. “Maar als de milieuvervuiling niet stopt, dan krijgen we op den duur problemen.”

Een van de grootste problemen is het afvalwater van de bevolking. De groei van Rio de Janeiro zorgde ervoor dat er steeds meer van dat afvalwater kwam.

CEDAE, dat zegt het milieu te willen beschermen en herbebossing van de rivieroevers te promoten, verbood ook het afgraven van zand bij de rivierbedding van de Guandú. Een activiteit waarop eerder niet gecontroleerd werd.

Het probleem overschrijdt echter de grenzen van Sao Paulo en Rio de Janeiro, zegt Paulo Canedo, waterexpert aan de Federale Universiteit van Rio de Janeiro. “Het probleem in Brazilie is het gebrek aan aandacht voor stedelijke sanitaire voorzieningen en waterbehandeling. Al tientallen jaren lang zijn niet de noodzakelijke investeringen gedaan.”

“Overheden geven veel geld uit om het water drinkbaar te maken, maar de zorg voor goede sanitaire basisvoorzieningen komt op de tweede plaats. Juist daar valt geld te verdienen omdat goede basisvoorzieningen de kosten van waterwinning en gezondheidszorg verlagen”, zegt Canedo. IPS MDG7 (JS/ADR)