Brazilië moet industrie nieuwe injectie geven

De internationale crisis met epicentrum in Europa treft in Brazilië nu vooral de industriesector. In de eerste helft van dit jaar viel de industriële productie in het land met 3,8 procent terug, de bevestiging van een neerwaartse tendens die al in oktober 2010 was ingezet.

De linkse regering van Dilma Rousseff probeerde de economie al te reactiveren – of toch op zijn minst de vertraging te beperken – door belastingen te verlagen, krediet makkelijker toegankelijk te maken, de import te beperken en de binnenlandse consumptie te stimuleren.Nu richt Rousseff richten zich op de industriële productie.

Dure elektriciteit

Voor de aluminium- en cementproductie bijvoorbeeld zijn de elektriciteitstarieven met 28 procent gedaald. Twee weken geleden kondigde de regering aan dat ook andere industrietakken gelijkaardige kortingen zouden krijgen.

De Braziliaanse elektriciteit komt vooral uit goedkope waterkracht maar toch is ze een van de duurste ter wereld. Maar op de factuur van de eindverbruiker komen daar tot 45 procent belastingen en andere kosten bovenop, zegt het Instituut Acende Brasil, een gespecialiseerd observatorium.

Geen langetermijnbeleid

De nieuwe regeringsmaatregelen zijn enkel noodoplossingen, “een langetermijnbeleid om het industrialiseringsproces meer diepgang te geven ontbreekt”, zegt econoom Rogério Souza van Onderzoeksinstituut voor Industriële Ontwikkeling, opgericht door ondernemers.

Brazilië moet verder vooruit plannen dan de vier of acht jaar die een regering aan de macht blijft, zegt Souza. Hij geeft het voorbeeld van China, waar ze ooit begonnen zijn met het kopiëren van producten en waar ze nu “onderzeeërs, vliegtuigen en huishoudtoestellen maken.”

Niet alleen diensten

In zo’n plan moet duidelijk staan welke sectoren van cruciaal belang zijn voor industrie en economie, en welke takken aangezwengeld moeten worden om de achterstand weg te werken, met concrete doelstellingen en termijnen, zegt Souza.
“Ik kan mij Brazilië niet voorstellen zonder een grote industrie.” Een land van 192 miljoen inwoners “kan niet alleen leven van diensten” en primaire producten.

Australië leeft vooral van zijn land- en mijnbouw maar dat land heeft maar 22 miljoen inwoners, en heeft dus niet zoveel banen nodig. Het voorbeeld is de Verenigde Staten, “dat sterk is in alles”, aldus Souza.
Handelstekort

Brazilië kampt met vroegtijdige de-industrialisering, zeggen verscheidene economen, onder wie André Nassif, Carmem Feijó en Eliane Araujo, auteurs van een studie met gegevens tot 2011.

In 1980 was de industrie nog goed voor 31,3 procent van het bruto binnenlands product (bbp), vorig jaar was dat maar 14,6 procent meer. De belangrijkste oorzaken zijn het grote handelstekort in de technologietakken en de lage productiviteit, zeggen Nassif en Feijó van de Federale Universiteit Fluminense, en Araujo van de Staatsuniversiteit van Maringá.

De laatste tien jaar vertoont het land een groot overschot op zijn handelsbalans, maar dat is vooral aan de land- en mijnbouwexport te danken. Die compenseren het tekort van de industrie. Bij de elektronische producten en in de chemie is de import jaarlijks al tientallen miljoenen euro’s groter dan export.

Internationale tendens

Mansueto Almeida van het Instituut voor Toegepast Economisch Onderzoek, een niet-gouvernementele organisatie, nuanceert de negatieve cijfers. Het verlies van het gewicht van de industrie in het bbp beantwoordt aan een internationale tendens die al sinds de jaren zeventig bezig is.

Niettemin baart de bruuske achteruitgang van vorig jaar zorgen, want in 2010 lag het aandeel van de industrie in het bbp nog 1,5 procent hoger (16,2 procent).
De export van industrieproducten daarentegen verloor zijn dynamiek niet de laatste jaren. Die groeide van 32,5 miljard dollar (25,2 miljard euro) in 2000 naar 92,3 miljard (71,5 miljard euro) in 2011. Van een verlies van concurrentiekracht is dus geen sprake, zegt Almeida.

Lage consumptie in rijke landen

De handelsbalans van de industriesector vertoont sinds 2005 een tekort dat de laatste drie jaar almaar sneller gegroeid is. Door de recessie daalde de consumptie in de rijke landen, waardoor veel overschotten ontstonden met lage prijzen. En de real, de Braziliaanse munt, is te sterk geëvalueerd ten opzichte van de dollar, wat de import interessant maakte, zegt Almeida.

Een ander punt dat de de-industrialisering tegenspreekt, is de groei van de formele tewerkstelling in de industrie, ook in periodes dat de productie het moeilijk had.
Hoe dan ook, ook Almeida vreest voor de toekomst van de sector, want produceren in Brazilië is te duur geworden, zegt hij.