Brazilië stoomt vrouwen klaar voor megabouwwerken

De 29-jarige Zenaide Pereira da Silva is de eerste Braziliaanse die een portaalkraan mag bedienen, een gevaarte van twintig meter hoog dat lasten van 250 ton kan optillen. De kraan wordt gebruikt om de turbines en andere grote machines te assembleren die in het hart van de waterkrachtcentrale op de rio Madeira komen.

Da Silva werkt al vier maanden op de gigantische bouwwerf, maar ze is nog altijd gespannen als ze in de weer is met de afstandbediening waarmee ze de portaalkraan bestuurt. Dat ligt meer “aan de angst om een fout te maken” dan aan het werken op grote hoogte, zegt ze. De kleinste vergissing kan onderdelen beschadigen die miljoenen kosten en waaraan jaren gewerkt is.

Opleidingen voor vrouwen

De kraanvrouw kreeg een opleiding via Acreditar, een programma van de Braziliaanse bouwonderneming Odebrecht, de hoofdaannemer van de bouwwerf. Samen met zes andere vrouwen kon ze een maand lang voltijds leren een portaalkraan te bedienen. Ze bleek er erg goed in, en daardoor werd ze ook snel aangeworven toen haar opleiding erop zat.

Nu werkt Da Silva nog samen met een ervaren collega, maar binnenkort, als de assemblagewerkzaamheden worden opgevoerd, moet ze alle verantwoordelijkheid alleen dragen.

Da Silva is gescheiden en heeft een dochter. Voordat ze met haar opleiding bij Acreditar begon, werkte ze ook al in de bouwnijverheid, maar ook een tijdje als verzekeringsmakelaar. Maar deze job zet alles in de schaduw. Als beginner krijgt ze een basisloon van 523 euro per maand; met de vergoedingen voor overwerk en andere bonussen wordt dat al meer dan 700 euro per maand. Het Braziliaanse minimumloon bedraagt maar iets meer dan 200 euro per maand.

Daarbovenop komen de “trots” om bij te dragen aan de ontwikkeling van het land en de “verovering van nieuwe plaatsen” waar Braziliaanse vrouwen zich kunnen bewijzen. Da Silva zegt dat ze soms gefotografeerd wordt door mensen die thuis willen bewijzen dat ze een vrouw gezien hebben die een dergelijke machine bestuurt.

Mannetjesputters

Edcleusa Moreira Viana, die als veiligheidscoördinator werkt op de werf, zegt dat ze meer problemen heeft met mannen. Nogal wat mannen kunnen het niet hebben dat een vrouw hen advies geeft of hen waarschuwt dat ze gevaarlijke dingen doen. “Mannetjesputters denken dat we hen de les willen spellen”. Maar Viana kan terugvallen op negen jaar ervaring en de kennis die ze heeft opgedaan in verscheidene cursussen om met dergelijke situaties om te gaan. “Ik wijs hen erop dat hun gezin op de eerste plaats komt. Ze moeten ongevallen vermijden als ze naar huis willen terugkeren met het geld dat ze hier verdienen. Het komt erop aan een veiligheidscultuur te ontwikkelen.” Viana zou wel graag meer vrouwen in haar functie zien.

Ook bij de assemblage van de grote machines voor de centrale van Santo Antônio werken intussen mannen en vrouwen naast elkaar. “Ik was de eerste vrouw in dit atelier”, zegt Emyrtes Rocha, een hulpmechanicus. “Het was moeilijk in het begin, ik voelde me een buitenaards wezen. Ze namen me de werktuigen uit mijn handen. Je hebt er geen benul van, klonk het. De leidende ingenieur vroeg zich af wat vrouwen kwamen doen op een plaats waar krachtige handen nodig zijn.” Maar uiteindelijk kregen Rocha en haar schaarse vrouwelijke collega’s de kans te laten zien wat ze konden en wonnen ze het respect van hun collega’s. Nu werkt ze samen met drie andere vrouwen in een ploeg van twintig mensen.

Rocha, 39 en gezinshoofd, is blij dat ze vast werk heeft. Ze kwam jaren aan de kost als zelfstandige  verkoopster, een onzeker en armoedig bestaan. Nu heeft ze een auto gekocht en haar huis gerenoveerd. Voor haar dochter van 22 betaalt ze momenteel een hogere opleiding boekhouding.

Steeds meer vrouwen

“We waren verrast hoeveel vrouwen werk zochten”, zegt Jorge Luz, administratief en financieel manager bij Odebrecht. Op de werf van de centrale van Santo Antônio werken veel meer vrouwen dan bij eerdere werven van het bedrijf. Ze vervullen er ook functies waarvoor hogere kwalificaties nodig zijn. Luz geeft wel toe dat de ploegbazen met dat laatste aanvankelijk problemen hadden, “omdat het niet gewoon was.”

Ook op de werf van Santo Antônio werken de meeste vrouwen op het secretariaat en in de kantines, maar er zijn overal vrouwen te vinden, tot bovenaan in de hiërarchie.  

En niet alleen Odebrecht neemt vrouwen in dienst. In de officiële Braziliaanse bouwnijverheid werkten volgens het ministerie van Arbeid in 2009 al ruim 172.000 vrouwen, op een totaal van 2,2 miljoen geregistreerde arbeidsplaatsen. Dat is een stijging met 44 procent in vergelijking met 2007. In de informele sector, waar in het zwart wordt gewerkt, zijn er naar verhouding nog twee keer meer vrouwen aan de slag.

Hogeresolutiefoto op http://ipsnoticias.net/fotos/Brasil_construccion.jpg