Brazilië wil olieweelde investeren in ontwikkeling

Brazilië ontdekte het veelbelovende olieveld twee jaar geleden. Het strekt zich uit over een oppervlakte van bijna 800 vierkante kilometer in de Atlantische Oceaan, tot 500 kilometer voor de kust van de deelstaten Espíritu Santo en Santa Catarina. Volgens een schatting van de regering bevat het 50 tot 80 miljard vaten olie – tot zes keer de hoeveelheid van alle andere Braziliaanse reserves. De olie gaat wel zeven kilometer onder de zeespiegel schuil, onder dikke lagen zand, steen en zout.

Godsgeschenk

“De olievelden onder het zout zijn een godsgeschenk”, speechte Lula, “een rijkdom die, als ze goed beheerd wordt, Brazilië ingrijpend kan veranderen en de levensomstandigheden van onze mensen kan verbeteren.”
Volgens het voorstel van de regering, dat nog moet worden goedgekeurd door het parlement, gaan de overheidsinkomsten uit de ontginning van het nieuwe olieveld en andere nog niet toegewezen velden naar een nationaal ontwikkelingsfonds. Dat zou initiatieven op het vlak van armoedebestrijding, onderwijs, wetenschap en technologie financieren. “We hebben het recht niet om dat geld gewoon in de begroting te sluizen”, oordeelt Lula.
Over het voorstel werd de afgelopen twee jaar al hevig gediscussieerd. Het plan richt een nieuwe overheidsmaatschappij op, Petrosal, die de ontginning van het nieuwe olieveld en andere nog maagdelijke reserves zou beheren. Petrosal zou oliemaatschappijen als dienstenleverancier bij de ontginning van de olievelden betrekken. Die aanpak vervangt het huidige concessiesysteem, waarbij oliemaatschappijen tegen elkaar opbieden om voor een bepaalde tijd heer en meester te zijn over olievelden die voor ontginning worden vrijgegeven.
In het nieuwe systeem kan de Braziliaanse overheid de staatsoliemaatschappij Petrobras inhuren voor de ontginning van het nieuwe olieveld, of toch per opbod werken. De winnaar zou dan de onderneming worden “die de staat het grootste aandeel in de winst garandeert”, verklaarde Lula’s kabinetschef Dilma Rousseff. Als Petrobras bij de ontginning betrokken wordt, zou het een aandeel van minstens 30 procent in het project krijgen.
Lula legde er ook de nadruk op dat Brazilië niet zomaar een exporteur van ruwe olie wil worden. Het land moet een machtige petrochemische industrie krijgen die derivaten produceert waarmee veel meer kan worden verdiend.

Tegenwind

Het voorstel krijgt veel tegenwind. Sommige analisten vinden het een stap achteruit in vergelijking met het concessiesysteem dat vanaf 1995 het overheidsmonopolie op de ontginning van de Braziliaanse olievelden afbouwde. Volgens Rafael Schechtman van het Braziliaanse Infrastructuurcentrum kan de nieuwe wet het monopolie van Petrobras gewoon herstellen. Niets houdt volgens hem de overheid tegen om Petrobras voor 100 procent de controle over het nieuwe olieveld te geven.
De deelstaten die nu al veel olie produceren - Rio de Janeiro, São Paulo en Espíritu Santo, zijn niet van plan in te leveren op hun aandeel in de opbrengsten. Volgens het verdelingsmechanisme in het nieuwe plan zou het grootste deel van de overheidopbrengsten naar de centrale overheid gaan, terwijl de rest gedeeld moet worden met staten die geen olie produceren.
De gouverneurs van de drie oliestaten willen dat het huidige systeem van royalty’s behouden blijft. Sergio Cabral, de gouverneur van Rio de Janeiro, zegt dat de nationale regering “Robin Hood” speelt met het voorgestelde nationale sociaal fonds.
Het wetsvoorstel heeft betrekking op alle olievelden die schuilgaan onder de bodem van de Atlantische Oceaan en die nog niet in concessie gegeven zijn – zowat 70 procent van de Braziliaanse offshore oliereserves. Volgens Lula zal Petrobras tussen nu en 2011 174 miljard dollar investeren in de exploratie van de diepgelegen olievoorraden onder de dikke zoutlagen. Ook dat maakt het volgens de Braziliaanse regering noodzakelijk dat een groot deel van de opbrengsten in Braziliaanse handen blijft.