Brazilië wil snelle bemiddeling in crisis Colombia-Ecuador

Ecuador verbrak maandag (3 maart) zijn diplomatieke betrekkingen met Colombia, terwijl Venezuela zijn ambassade in Bogota sloot en Colombiaanse diplomaten wegstuurde uit Caracas. De twee landen hebben ook troepen naar hun grens met Colombia gestuurd. Daarmee reageerden ze op de raid waarmee het Colombiaanse leger zaterdag op Ecuadoraans grondgebied de Colombiaanse rebellenleider Raúl Reyes en een vijftiental andere guerrillero’s uitschakelde.
De spanning kan verminderen als de Colombiaanse president Álvaro Uribe nog eens en dit keer onomwonden zijn verontschuldigingen aanbiedt, verklaarde de Braziliaanse buitenlandminister Celso Amorim. “De schending van het Ecuadoraans grondgebied moet veroordeeld worden”. Van de verzachtende omstandigheden die Colombia aanvoert - Uribe zei dat Colombia een recht op zelfverdediging heeft - is volgens hem geen sprake.
De Braziliaanse regering vindt dat een commissie van de OAS de Colombiaanse aanval moet onderzoeken.
De Ecuadoraanse president President Rafael Correa heeft naar eigen zeggen zondag al contact gehad met de presidenten van 13 Latijns-Amerikaanse landen en met de secretarissen-generaal van de OAS en van de Andesgemeenschap, een handelsblok waarvan Ecuador en Colombia samen deel uitmaken. Correa vindt dat naast de OAS en de Andesgemeenschap ook de Mercosur, het grootste handelsblok van Zuid-Amerika, de zaak ter harte moet nemen.

Zonder de VS

Veel Braziliaanse parlementsleden en experts vinden dat Brazilië, het economische en diplomatieke zwaargewicht in de regio, bij een eventuele bemiddelingspoging de touwtjes zelf in handen moet houden. Brazilië moet voor die gesprekken een groep van Latijns-Amerikaanse landen bijeenbrengen om de zaak regionaal op te lossen, zonder de inbreng van landen van verder weg en vooral zonder de VS, oordeelt de Braziliaanse senator Cristovam Buarque. Ook de Braziliaanse kamervoorzitter Arlindo Chinaglia en andere parlementsleden vinden dat Brazilië het voortouw moeten nemen bij een bemiddelingspoging.
Volgens Buarque is er haast geboden: Zuid-Amerika staat voor de ernstigste crisis sinds de oorlog van de Stille Oceaan, een conflict dat Chili, Peru en Bolivia uitvochten tussen 1879 en 1884. Een gewapend conflict, “zelfs als het maar een dag duurt en er nauwelijks doden vallen, zou een permanente vlek” nalaten op de relaties in Zuid-Amerika en het regionale integratieproces helemaal ondergraven, denkt Buarque.
De Braziliaanse buitenlandminister Amorim acht de kans klein dat het tot een gewapend treffen komt. Ook Clóvis Brigagão, de directeur van het centrum voor Amerikaanse Studies aan de Universiteit van Rio de Janeiro en een expert in crisispreventie, hoort alleen “agressieve retoriek”. Volgens hem schept de crisis wel “een unieke kans voor collectieve bemiddeling” naar het voorbeeld van de Contadora-groep. De vier leden van die groep, Colombia, Mexico, Panama en Venezuela, zetten in de jaren 80 het vredesproces in Midden-Amerika weer op de rails.
Volgens Brigagão kan de bemiddeling nu leiden tot een duurzame verbetering van de verhoudingen tussen alle landen in het Andesgebied en tot vrede in Colombia, waar al bijna 45 jaar een burgeroorlog woedt.
Brazilië hielp eerder al een diplomatiek einde te maken aan de korte grensoorlog tussen Ecuador en Peru in 1998. Brigagão vindt dat zijn land in dit geval beter samen met andere Zuid-Amerikaanse landen als Argentinië, Chili en Peru in actie komt. Chili en Mexico hebben al aangeboden te bemiddelen in het conflict.
Een eerste formele gelegenheid die Colombia en Ecuador samenbrengt met landen die eventueel kunnen bemiddelen, is de top van de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties op 28 en 29 maart in het Colombiaanse Cartagena.

Braziliaans oorlogsmaterieel

Als regionale handelsgrootmacht heeft Brazilië heeft er alle belang bij alle partijen in het conflict te vriend te houden. De vliegtuigen die Colombia gebruikte voor de actie in Ecuador, komen bijvoorbeeld van de Braziliaanse vliegtuigbouwer Embraer. Venezuela was ook van plan zich een aantal van die Super-Tucans aan te schaffen, maar botste op het verzet van de VS. In het vliegtuig zitten belangrijke onderdelen die uit de VS komen. Venezuela kocht uiteindelijk nieuwe vliegtuigen in Rusland.