Brutale ontvoering fnuikt pril klimaat voor zakendoen

Kukura’s wagen werd aan een spoorwegovergang door zwaarbewapende gangsters
geblokkeerd en ontvoerd, zijn chauffeur en lijfwacht kregen een verdovende
injectie toegediend. Van de daders is nog geen spoor. Inmiddels kreeg Lukoil
te horen dat het bedrijf zes miljoen dollar losgeld moet ophoesten. Vagit
Alekperov, voorzitter van Lukoil, loofde een premie van één miljoen dollar
uit voor de tip die leidt tot Kukura’s vrijlating.

De gebeurtenissen noopten de Doema, het Russische parlement, tot een
bezorgde verklaring. De ontvoering van Kukura kan een tegenovergesteld
effect hebben op grote, internationale investeringsprojecten in Rusland. Het
doet twijfel rijzen over de veiligheid van topzakenlui, aldus de Doema, die
premier Michail Kasyanov aanspoort om de zaak nauwgezet te onderzoeken. Ook
de Russisch-Amerikaanse Commerciële Raad, een Moskouse lobbygroep, is
gealarmeerd door Kukura’s lot en meent dat de Russische reputatie als land
dat gestaag de ladder van economische en sociale hervormingen beklom, een
knauw heeft gekregen.

Het is de tweede maal dat Lukoil door een ophefmakende ontvoering wordt
getroffen. Vier jaar geleden werd de broer van Musa Keligov, Lukoils hoofd
van externe relaties, gekidnapt en naar Tsjetsjenië gesmokkeld. De
Tsjetsjeense rebellen eisten vijf miljoen dollar en de zaak sleepte een jaar
aan, tot een privé-commando, ingehuurd door Keligov, diens broer kon
bevrijden. Sommige ontvoerders werden daarbij gedood, andere gevangen
genomen. In december vorig jaar verloor Alexander Panakov, kleinzoon van
Valery Graifer, de voorzitter van de raad van bestuur, het leven bij wat
wordt omschreven als een roofoverval.

In Rusland blijft het ontvoeren of vermoorden van zakenlui een veel
voorkomende praktijk, ondanks pogingen de veiligheid op te schroeven. Een greep: vorige dinsdag werden in Moskou twee Georgiërs vermoedelijk bij een afrekening in een winkel vermoord, een dag eerder werden vier vrouwen in het noorden van Moskou neergestoken. Ook hier vermoedt de politie commerciële motieven. Zakenman Anatoly Baranov werd vorige woensdag in Sint Petersburg neergeschoten, in Nizjni Novgorod verloor een eigenaar van een juwelierszaak een dag eerder het leven door messteken. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken werden vorig jaar 326 moorden op bestelling gepleegd.

Geen wonder dat volgens een peiling twee derde van de Russen vreest het slachtoffer te worden van geweldpleging. Het feit dat een man als Kukura, die in een gepantserde auto met een lijfwacht rondrijdt en kantoor houdt in een versterkte vesting evenmin veilig is, vinden de Russische media ook geen goede reclame voor buitenlandse investeerders.

Toch weet Joeri Koroljov, vice-hoofd van het departement voor Criminaliteit, dat er vorig jaar 142 zaken werden opgelost, tegenover 11 in 1992. Tijdens de jaren negentig hinkte Rusland weg van zijn imago als aartsgevaarlijke plek om zaken te doen. De jongste jaren is enige verbetering merkbaar en doen Russische ambtenaren meer moeite om binnen- en buitenlandse investeerders te overtuigen. Zij trachten diezelfde investeerders te verzekeren dat de zaak-Kukura eerder een geïsoleerd incident is, en zeker geen terugkeer naar de chaos inluidt. Het Kremlin herhaalt dat president Poetin na zijn aantreden de grote gangsterbazen lam heeft geslagen.

Misschien om die inspanningen te schragen vertelde Michail Nikiforov, een hoge functionaris van het ministerie van Binnenlandse Zaken, vorige donderdag dat de politie twee geruchtmakende moorden had opgelost. De moordenaars van politieke kopman Galina Starovoitova werden in het gelokaliseerd, de mannen die Michail Manevitsj, het voormalige hoofd van privatiseringen in Sint Petersburg, vermoordden, zijn zelf niet meer in leven.