Burgerwachten in het verweer tegen drugsgeweld

In Mexico wordt momenteel een publiek debat gevoerd over de opkomst van deze burgerwachten. De discussie ontstond nadat bleek dat een burgerwacht in het stadje Tepalcatepec, in de westelijke deelstaat Michoacán, in het bezit is van erg moderne aanvalswapens. De goed georganiseerde en zwaarbewapende groep springt in het oog omdat burgerwachten tot voor kort bestonden uit een allegaartje van boze boeren met oude pistolen en machetes, meldt News24. 

Opsluitingen in geïmproviseerde cellen

Veel Mexicanen zijn bang dat de zelfverdedigingspatrouilles zich gaan gedragen als paramilitaire organisaties. Ze zouden ook ingezet kunnen worden in het voordeel van de drugskartels. ‘Er is een erg dunne lijn tussen deze zelfverdedigingsorganisaties en paramilitaire groepen’, zegt Raul Plascencia, het hoofd van de mensenrechtencommissie in Mexico. Het feit dat burgerwachten mensen aanhouden die in hun ogen verdacht lijken zorgt ook voor ophef. Verdachten worden door de groepen ook opgesloten in geïmproviseerde cellen.

‘Onze groep heeft al verschillende mensen opgepakt’, vertelt de leider van de burgerwacht in Tepalcatepec, die anoniem wil blijven. ‘De burgerwacht bestaat uit gewone mensen die hun grondwettelijke rechten laten gelden. We willen aan de druk van de georganiseerde misdaad ontsnappen’, zegt de leider.

Burgerwachten komen meer en meer voor in provincies die geteisterd worden door drugsgeweld. Vanaf begin januari doken ze ook op in de provincie Guerrero, een buurstaat van Michoacán. In Coyuca, dicht bij de populaire badplaats Acapulco, kondigden burgers deze week aan dat ook zij een gewapende zelfverdedigingsgroep gaan oprichten, meldt News24.

Autoriteiten betrokken bij verdwijningen

De opkomst van burgerwachten wegens het aanhoudende drugsgeweld is niet de enige zorg voor de Mexicaanse autoriteiten. Uit een rapport van Human Rights Watch bleek dat ook de Mexicaanse autoriteiten de afgelopen jaren geregeld hun boekje te buiten gingen. Soldaten en politieagenten hebben een groot aandeel in de verdwijningen van Mexicaanse burgers. De Amerikaanse mensenrechtenorganisatie onderzocht de zaken van 249 vermiste Mexicanen. Men kwam tot de conclusie dat de Mexicaanse autoriteiten een aandeel hadden in 149 van de 249 onderzochte verdwijningen. Dat komt neer op een aandeel van bijna zestig procent.

De mensenrechtenorganisatie trok onder meer de gevallen na van echtgenoten en vaders die boodschappen gingen doen en nooit meer thuiskwamen. Andere burgers zouden dan weer door mannen in uniform in het holst van de nacht uit hun huis zijn gesleurd. De meerderheid van de verdwijningen volgt hetzelfde patroon, meldt Human Rights Watch. Slachtoffers worden opgepakt zonder een arrestatiebevel, vaak in het bijzijn van familieleden en andere getuigen. Wanneer die familieleden wat later vragen waar de verdachte precies wordt vastgehouden, verkondigen de autoriteiten dat de arrestatie nooit heeft plaatsgevonden. Het komt ook regelmatig voor dat gangsters zich verkleden in agenten of soldaten en vervolgens mensen ontvoeren. Daardoor is het soms moeilijk te achterhalen wie juist verantwoordelijk is voor een bepaalde ontvoering.

Zware opgave voor nieuwe president

Lokale politiekorpsen zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de verdwijningen waar autoriteiten een handje in hebben. Lokale agenten worden pover betaald en zijn slecht getraind. Daardoor zijn ze makkelijk om te kopen door criminelen. ‘De Mexicaanse regering, onder leiding van de nieuwe president Peña Nieto, erkent het probleem’, aldus hoofdonderzoeker Nik Steinberg. ‘Het is echter nog niet duidelijk of ze klaar zijn om het zware werk op hun te nemen. Ze moeten de vermisten terug vinden, de daders vervolgen en deze misdaden een halt toe te roepen’, aldus de auteur van het rapport in The Guardian.

De Verenigde Staten hebben al gedreigd om miljoenen dollars aan veiligheidshulp voor Mexico te schrappen omwille van die beschuldigingen aan het adres van de politie en het leger. ‘Meer en meer Mexicaanse militairen en veiligheidstroepen zijn betrokken bij mensenrechtenschendingen. Dat moeten we niet financieren’ zei Jim McGovern, co-voorzitter van de Amerikaanse mensenrechtencommissie.

De Mexicaanse veiligheidsdiensten worden al jarenlang beschuldigd van buitengerechtelijke executies en andere grove schendingen van de mensenrechten. Sinds de voormalige Mexicaanse president Calderón in 2006 de oorlog verklaarde aan de drugskartels zijn al meer dan 60.000 mensen om het leven gekomen in Mexico. De nieuwe president Peña Nieto besloot eerder deze maand om het roer over een andere boeg te gooien. De Mexicaanse regering is nu van plan om miljarden te investeren in projecten om gewelddadige regio’s uit het slop te halen.